________________
ગાથા-૧૪૮-૧૪૯
૧૮૮
યતિલક્ષણ સમુચ્ચય પ્રકરણ
भावस्य खलु निक्षेपे, जिनगुर्वाज्ञयोर्भवति तुल्यत्वम् । सदृशं न्यासाद् भणितं, महानिशीथे स्फुटमेतत् ॥१४८॥
ભાવનિક્ષેપમાં રહેલા ગુરુ અને તીર્થંકર એ બંનેની આજ્ઞા સમાન છે. મહાનિશીથ સૂત્રમાં નિક્ષેપાના ઉલ્લેખથી ગુરુ અને તીર્થકર એ બંનેની આજ્ઞા સમાન છે એ વિષયને સ્પષ્ટ કહ્યો છે. ' વિશેષાર્થ- મહાનિશીથસૂત્ર (અ.૫)માં પાંચ પ્રકારના આચારોને પાળનાર અને તેનો ઉપદેશ આપનાર ભાવાચાર્યને તીર્થકર સમાન કહ્યા છે. તે આ પ્રમાણે-“ મયવં તિસ્થયરતિયં મા નાફમિઝા દ્વાદુ आयरियसंतियं ? गोयमा ! चउव्विहा आयरिआ पण्णत्ता, तं०-नामायरिया १ ठवणायरिया २ दव्वायरिया ३ भावायरिया य ४ । तत्थ णं जे ते भावायरिया ते तित्थयरसमा चेव दट्ठव्वा, तेसिं संतियं आणं नाइक्कमिज्ज''त्ति । ..
પ્રશ્ન- હે ભગવંત ! તીર્થંકરની આજ્ઞાનું અતિક્રમણ ન કરવું જોઇએ કે આચાર્યની આજ્ઞાનું અતિક્રમણ ન કરવું જોઇએ?
ઉત્તર- હે ગૌતમ ! આચાર્ય ચાર પ્રકારના છે. તે આ પ્રમાણેનામાચાર્ય, સ્થાપનાચાર્ય, દ્રવ્યાચાર્ય અને ભાવાચાર્ય. તેમાં જે ભાવાચાર્ય છે તે તીર્થકર સમાન જાણવા. તેમની આજ્ઞાનું અતિક્રમણ ન કરવું જોઇએ.” (૧૪૮) गुणपुण्णस्स वि वुत्तो, गोअमणाएण गुरुकुले वासो । विणयसुदंसणरागा, किमंग पुण वच्चमिअरस्स ॥१४९॥ गुणपूर्णस्याप्युक्तो, गौतमज्ञातेन गुरुकुले वासः । विनयसुदर्शनरागात्किमङ्ग पुनर्वाच्यमितरस्य ॥१४९॥
ગૌતમસ્વામીના દૃષ્ટાંતથી વિનય અને પ્રશસ્તદર્શનના રાગથી (? લાભથી) ગુણથી પૂર્ણને પણ ગુરુકુલવાસમાં રહેવાનું કહ્યું છે, તો પછી બીજાને ગુરુકુલમાં વાસ કરવાનું કહે તેમાં તો શું કહેવું?
વિશેષાર્થ ગૌતમસ્વામીના દૃષ્ટાંતથી- પંચવસ્તકમાં કહ્યું છે કેગુરુકુલવાસ મોક્ષપદનું કારણ હોવાથી તદ્ભવ મોક્ષગામી પણ
