Page Text
________________
તિલક્ષણ સમુચ્ચય પ્રકરણ
૧૮૫
ગાથા-૧૪૫
મારા માટે તૈયાર કરો. ગામના માણસોએ વિચાર્યું. રાજા માત્ર એક દિવસ રહેશે. તેથી રાજા માટે સચિત્ર અને ઉજ્વલ એવો સુંદર નિવાસ બનાવવાનો કોઈ અર્થ નથી. આમ વિચારીને તેમણે રાજાનો નિવાસ સામાન્ય બનાવ્યો. ગ્રામોધ્યક્ષનો નિવાસ ચારે બાજુ ચાર ઘર હોય તેવો સુંદર બનાવ્યો. રાજા આવ્યો. તેણે વંદનમાલાઓથી ( ઘરના દ્વાર ઉપર બાંધેલી પત્રમાળાઓથી) શોભતો ગ્રામોધ્યક્ષનો નિવાસ જોયો. રાજા તે નિવાસ તરફ ઝડપથી ચાલવા લાગ્યો. તેથી ગામના માણસોએ કહ્યું: હે ભગવંત ! આ નિવાસ આપનો નથી. રાજાએ પૂછ્યું: તો આ નિવાસ કોનો છે ? તેમણે કહ્યું: ગ્રામોધ્યક્ષનો છે. આથી ગુસ્સે થયેલા રાજાએ ગ્રામોધ્યક્ષ પાસેથી ગામ લઈ લીધું, અને ગામના માણસોને પણ દંડ્યા. - આ દૃષ્ટાંતનો ઉપનય આ પ્રમાણે છે. ગ્રામોધ્યક્ષના સ્થાને આચાર્ય છે. રાજાના સ્થાને તીર્થંકર છે. ગામના માણસોના સ્થાને સાધુઓ છે. જેવી રીતે રાજાજ્ઞાના લોપથી ગ્રામોધ્યક્ષને અને ગામના માણસોને દંડ થયો, તેમ તીર્થંકરની આજ્ઞાનું ઉલ્લંઘન કરવાથી આચાર્ય અને સાધુ એ બંનેને સંસારપરિભ્રમણરૂપ દંડ થાય.
* આનાથી વિપરીત દૃષ્ટાંત આ પ્રમાણે છે- ગામના માણસોએ વિચાર્યું: ગ્રામોધ્યક્ષનો લતાઓથી ઘેરાયેલો અતિશય સુંદર નિવાસ છે. રાજાનો નિવાસ પણ આવો જ થાઓ. રાજાના ગયા પછી એ નિવાસ ગ્રામોધ્યક્ષનું જ થશે. આમ વિચારીને તેમણે રાજા માટે સુંદર નિવાસ બનાવ્યો અને ગ્રામોધ્યક્ષ માટે ઘાસની ઝૂંપડી બનાવી. રાજા આવ્યો. નિવાસને જોઇને રાજાએ પૂછ્યું: એક દિવસમાં આવું ભવન તમે કેવી રીતે બનાવ્યું ? ગામના માણસોએ કહ્યું આ ભવન અમે બનાવ્યું છે. ગ્રામોધ્યક્ષ માટે આ કાષ્ઠ વગેરે સામગ્રી લાવી હતી. તેનાથી આપનો નિવાસ બનાવ્યો. ગ્રામોધ્યક્ષ માટે પણ ઘાસની ઝૂંપડી બનાવી. તુષ્ટ થયેલા રાજાએ તે ગામ કર વિનાનું કર્યું. ગ્રામોધ્યક્ષની પૂજા કરી, તથા તેને બીજું નામ પણ આપ્યું. ( આ પ્રમાણે તીર્થકરોની આજ્ઞા પાલનારે આચાર્યની આજ્ઞાનું પાલન કર્યું જ છે.
| SR No. | 005894 |
| Book Title | Yatilakshan Samucchay Prakaran |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Rajshekharsuri |
| Publisher | Arihant Aradhak Trust |
| Publication Year | 1999 |
| Total Pages | 306 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 17 MB |