________________
યતિલક્ષણ સમુચ્ચય પ્રકરણ
૧૭પ
ગાથા-૧૩૮
अनवस्थादयो दोषा, गुर्वाज्ञाविराधने यथा भवन्ति ॥ भवन्ति च कृतज्ञतया गुणा गरिष्ठा यतो भणिताः ॥ १३८॥
જેવી રીતે ગુર્વાજ્ઞાની વિરાધનામાં ( ગુર્વાજ્ઞાનું પાલન ન કરવામાં) અનવસ્થા વગેરે દોષો થાય છે, તેમ કૃતજ્ઞતાથી શ્રેષ્ઠગુણો થાય છે. કારણ કે કૃતજ્ઞતાથી નીચે પ્રમાણે (= ૧૩૯મી ગાથામાં જણાવેલા) ગુણો કહ્યા છે.
વિશેષાર્થ - ગુર્વાજ્ઞાની વિરાધનામાં અનવસ્થા વગેરે દોષો- એક શિષ્ય ગુર્વાજ્ઞાનું પાલન ન કરે એટલે તેને જોઈને બીજો પણ ગુર્વાજ્ઞાનું પાલન ન કરે, તેને જોઈને ત્રીજો પણ ગુર્વાજ્ઞાનું પાલન ન કરે, આમ અનવસ્થા થાય. આદિ શબ્દથી એકલવિહારી બને વગેરે દોષો સમજવા. ગુર્વાજ્ઞાનું પાલન ન કરનાર શિષ્યને સારણા વગેરે ગમે નહિ. ગુરુ એને ભૂલો બતાવે ત્યારે તેને ગુરુ ટક ટક કરે છે એવું લાગે. આથી તે એકલવિહારી પણ બને. એકલ વિહારી બનવામાં સંયમહાનિ, બ્રહ્મચર્યહાનિ વગેરે અનેક દોષોનો સંભવ રહે. આ વિષે ઉપદેશમાળા ગા. ૧૫૬ થી ૧૬૦)માં કહ્યું છે કે- . . इक्कस्स कओ धम्मो, सच्छंदगईमईपयारस्स । किंवा करेइ इक्को, परिहरउ कहं अकज्जे वा ॥१५६॥ कत्तो सुत्तत्थागम-पडिपुच्छण-चोयणा व इक्कस्स । विणओ वेयावच्चं, आराहणयावि मरणंते ॥१५७ ॥ पिल्लिज्जेसणमिक्को, पइन्नपमयाजणाउ निच्च भयं । काउमणोऽवि अकजं, न तरइ काऊण बहुमज्झे ॥१५८॥ उच्चारपासवणवंतपित्तमुच्छाइमोहिओ इक्को । सद्द्वभाणविहत्थो, निक्खिवइ व कुणइ उड्डाहं ॥१५९ ॥ एगदिवसेण बहुआ, सुहा य असुहा य जीवपरिणामा । इक्को असुहपरिणओ, चइज्ज आलंबणं लद्धं ॥१६० ॥
“સ્વચ્છંદપણે વર્તવાની બુદ્ધિવાળા એકલાને ધર્મ ક્યાંથી હોય ? એકલો તપ, ક્રિયા વગેરે પણ શું કરે ? એકલો અકાર્યનો ત્યાગ કેવી રીતે
