________________
ગાથા-૧૩૭-૧૩૮
૧૭૪
યતિલક્ષણ સમુચ્ચય પ્રકરણ
વિશેષાર્થ - ગુર્વાશાની આરાધના સર્વગુણોમાં શ્રેષ્ઠ ગુણ છે. કારણ કે ગુર્વાજ્ઞાની આરાધનાથી ઘણા ગુણોરૂપી રત્નોની પ્રાપ્તિ થાય છે. આથી જ ગુર્વાજ્ઞાની આરાધના ઘણા ગુણોરૂપી રત્નોનું નિધાન છે. જેમ ધનના અનુરાગી જીવને ઘણું ધન મેળવવાની ઇચ્છા હોય તેમ ગુણાનુરાગી મુનિને ઘણા ગુણો મેળવવાની ઇચ્છા હોય. ઘણા ગુણો ગુર્વાજ્ઞાની આરાધનાથી જે મળી શકે. માટે તે અવશ્ય ગુર્વાજ્ઞાની આરાધના કરે, અર્થાત્ ગુર્વાજ્ઞાનું પાલન કરે. (૧૩૬) तिण्हं दुप्पडिआरं, अम्मापिउणो तहेव भट्टिस्स ।
મારિયા પુછો, મારૂ મુખો વિસેકું રૂછો : त्रयाणां दुष्प्रतिकारमम्बापित्रोस्तथैव भर्तुः । धर्माचार्यस्य पुनर्भणितं गुरोर्विशिष्य ॥१३७॥
માતા-પિતા, સ્વામી અને ધર્માચાર્ય ગુરુ એ ત્રણના ઉપકારનો બદલો વાળવો દુઃશક્ય છે. તેમાં પણ ધર્માચાર્યગુરુના ઉપકારનો બદલો વાળવો એ વિશેષથી દુઃશક્ય છે એમ શાસ્ત્રમાં કહ્યું છે.
વિશેષાર્થ આ વિષે સ્થાનાંગ સૂત્ર અ.ર. ઉ.૧ સૂ. ૧૩૫ કહ્યું છે કે
तिहं दुप्पडियारं समणाउसो तं जहा-अम्मापियरस्स गुरुस्स भत्तिस्सહે આયુષ્યમાન શ્રમણ ! માતા-પિતા, ધર્માચાર્ય અને સ્વામી એ ત્રણના ઉપકારનો બદલો વાળવો દુઃશક્ય છે. પ્રશમરતિ ગ્રંથમાં પણ કહ્યું છે કેदुष्प्रतिकारौ माता-पितरौ स्वामी गुरुश्च लोकेऽस्मिन् । તત્ર મુરિહામુત્ર ૨, સુપુષ્યરત પ્રતિર: / II (પ્ર. રતિ )
માતા-પિતા, રાજા આદિ સ્વામી અને ગુરુના ઉપકારનો બદલો વાળવો કઠીન છે. તેમાં પણ ગુરુના ઉપકારનો બદલો વાળવો તો આ લોક અને પરલોકમાં પણ અત્યંત કઠીન છે. માતા-પિતા આદિ દ્રવ્ય ઉપકાર કરે છે, જ્યારે ગુરુ આત્મહિતનો ઉપદેશ આદિથી ભાવ ઉપકાર કરે છે. (૧૩૭) अणवत्थाई दोसा, गुरुआणाविराहणे जहा हुंति । हुंति य कयन्नुआए, गुणा गरिट्ठा जओ भणिया ॥ १३८॥
