________________
તિલક્ષણ સમુચ્ચય પ્રકરણ
૧૬૯
ગાથા-૧૩૨
તેથી સિદ્ધાંતના જ્ઞાતાઓ “ક્ષમાશ્રમણોના હસ્તથી” એમ કહે છે. તથા આત્મલબ્ધિથી યુક્ત મહાત્માઓ બધા ય સ્થળે પૂર્ણ મર્યાદાવાળા હોય છે.
વિશેષાર્થ:- તેથી- એટલે ગુણરાગી સાધુ ગુણરત્નોનાં ભંડાર મહાપુરુષોને આધીન બનીને સઘળાય કાર્યોમાં પ્રવૃત્તિ કરે છે એથી.
ક્ષમાશ્રમણોના હસ્તથી- દીક્ષામાં સર્વવિરતિનું આરોપણ, વડી દીક્ષામાં પાંચ મહાવ્રતોનું આરોપણ, યોગોદ્વહનમાં ઉદેશ, સમુદેશ અને અનુજ્ઞાની ક્રિયા વગેરેમાં ક્રિયા કરાવનાર ગુરુ “ક્ષમાશ્રમણોના હસ્તથી” એમ બોલે છે. એનો અર્થ એ છે કે હું સર્વવિરતિનું આરોપણ વગેરે સ્વતંત્રપણે નથી કરતો, કિંતુ ક્ષમાશ્રમણોના હસ્તથી= ક્ષમાશ્રમણોને આધીન બનીને કરું છું. ગુરુ આમ કહીને એ સૂચવે છે કે જેનશાસનમાં સ્વચ્છંદતાને સ્થાન નથી.
આત્મલબ્ધિથી યુક્ત એટલે વસ્ત્ર, પાત્ર, આહાર વગેરે વિશેષ મળે તેવી લબ્ધિથી યુક્ત. આવી લબ્ધિને પામેલા મહાત્માઓ લબ્ધિથી વિશેષ વસ્ત્ર, પાત્ર, આહાર વગેરે વિશેષ મેળવી શકતા હોવા છતાં ગર્વ કરતા નથી, અને લબ્ધિથી હીન ગુણસંપન્ન સાધુઓ પ્રત્યે જેવી મર્યાદા રાખવી જોઈએ તેવી મર્યાદા રાખે છે, એ મર્યાદામાં જરા ય ખામી ન આવવા દે. જેમ કે- લબ્ધિસંપન્ન સાધુ દીક્ષાપર્યાયમાં નાનો હોય અને લબ્ધિહીન સાધુઓ રત્નાધિક (દીક્ષાપર્યાયમાં વડિલ) હોય તો લબ્ધિસંપન્ન સાધુ રત્નાવિકની બધી મર્યાદાઓ જાળવે. ગુરુ લબ્ધિહીન હોય અને શિષ્ય લબ્ધિસંપન્ન હોય તો પણ બધાંય કાર્યો ગુરુને આધીન બનીને કરે = ગુરુની આજ્ઞા પ્રમાણે કરે. કારણ કે ગુરુ ગુણોનો ભંડાર છે. (૧૩૧) ण वहइ जो गुणरायं, दोसलवं कडिउं गुणड्डे वि। . तस्स णियमा चरित्तं, नत्थि त्ति भणंति समयन्नू ॥१३२॥ न वहति यो गुणरागं दोषलवं, कर्षयित्वा गुणाढ्येऽपि । तस्य नियमाच्चारित्रं, नास्तीति भणन्ति समयज्ञाः ॥१३२ ॥
