________________
યતિલક્ષણ સમુચ્ચય પ્રકરણ
૧૨૫
ગાથા-૧૦૭
, તાત્પર્યાર્થઃ- જેને માર્ગનું પુરેપુરું જ્ઞાન છે, માર્ગમાં ક્યાં વળાંક આવે છે અને કયાં સીધેસીધું છે તેને જે બરાબર જાણતો હોય છે અને બીજા બધા વિક્ષેપોને દૂર ફગાવીને શક્ય ત્વરાથી નગર પ્રતિ પ્રયાણ કરે છે તે આખરે નગરમાં જઈ પહોંચે છે. એ જ રીતે દીક્ષા અંગીકાર કરી ત્યારથી માંડીને ઉત્તરોત્તર ગુણસ્થાનની શ્રેણીનું ક્રમશઃ આરોહણ થાય એ રીતે અપ્રમત્તભાવ = સંપૂર્ણ સાવધાની-જાગૃતિ વધારવાથી મુક્તિમંદિરમાં પહોંચી જવાય છે. એટલે જ તો જેટલા કાળ સુધી મૂળ કે ઉત્તર ગુણોની અલના ન થઈ હોય તેટલા કાળના દીક્ષાના પર્યાયને શાસ્ત્રકારોએ નિશ્ચયથી ગણતરીમાં લીધો છે. શ્રી ઉપદેશમાલા શાસ્ત્રમાં (૪૭૯) કહ્યું છે કે
“સાધુના દિવસ-પક્ષ-માસ કે વર્ષ ગણતરીમાં લેવાતા નથી, પરંતુ અસ્મલિત મૂળગુણ અને ઉત્તરગુણ જ ગણતરીમાં લેવાય છે.”
આ જ કારણથી ભગવાને પણ સર્વદેશકાળમાં અપ્રમત્તભાવને પ્રશસ્ત કહ્યો છે. [૧૦૬] . कम्माणं अपमाया, अणुबंधावणयणं च होजाहि ॥ (अर्थतः) तत्तो अकरणणियमो, दुक्खक्खयकारणं होइ ॥१०७॥ कर्मणामप्रमादादनुबन्धापनयनं च भवेत् ॥ ततोऽकरणनियमो दुःखक्षयकारणं भवति ॥१०७ ॥
અપ્રમાદથી અશુભ અનુબંધ તૂટે. -અપ્રમાદથી અશુભ કર્મોનો અનુબંધ તૂટે. અશુભ અનુબંધના વિચ્છેદથી અકરણનિયમ થાય. અકરણનિયમ દુઃખલયનું કારણ છે.
વિશેષાર્થ અનુબંધ એટલે બંધની પરંપરા. જેમ કે કોઈ કર્મનો ઉદય થયો. એ કર્મોદયે ફરી તેવો જ કર્મબંધ કરાવ્યો. ફરી સમય જતાં તે કર્મોનો ઉદય થયો. તે કર્મોદયે ફરી તેવો જ કર્મબંધ કરાવ્યો. આવી કર્મબંધની પરંપરાને અનુબંધ કહેવામાં આવે છે. જીવોનું સંસારપરિભ્રમણ કર્મના બંધથી નથી થતું, કિંતુ કર્મના અનુબંધથી થાય છે. આ અનુબંધ સઘળાય કર્મરૂપ
