Page Text
________________
યતિલક્ષણ સમુચ્ચય પ્રકરણ
सम्यग्दर्शनादिदानेषु, तत्प्रख्यापकशास्त्रोपदेशेषु न दर्शितो विधिर्वा न दर्शित इति संटङ्कः, किन्तु 'दलिकं प्राप्य' पात्रविशेषं प्राप्य कदाचिद् दीयते कदाचिन्न, एतदुक्तं भवति - प्रशमादिगुणसमन्विताय दीयमानानि मोक्षाय, विपर्ययेण भवाय, तदाशातनात्, यथा ज्वरादौ तरुणे सत्यपथ्यं
પશ્ચાત્તુ પશ્ચમિતિ તવેવ । (ઓનિ. ગા. ૫૬)
.
૮૩
ગાથા-૬૦
આ રીતે બાહ્યક્રિયા ગૃહસ્થની અને સાધુની સમાન હોવા છતાં સાધુ ગૃહસ્થની તુલ્ય નથી એમ કહ્યું. હવે સમાનધર્મવાળા જ સાધુને આશ્રયીને અસમાનતાને બતાવતા ગ્રંથકાર કહે છેઃ
જેવી રીતે રોગમાં આહારનો એકાંતે નિષેધ કે એકાંતે અનુજ્ઞા નથી, તેમ ગમન વગેરે વ્યાપારોમાં (=ક્રિયાઓમાં) એકાંતે નિષેધ કહ્યો નથી, અથવા સ્વાધ્યાય વગેરે વ્યાપારોમાં એકાંતે અનુજ્ઞા કહી નથી. વસ્તુને (=પરિસ્થિતિ કે સંયોગોને) જાણીને નિષેધ કે અનુજ્ઞા થાય.
ટીકાર્થ:- તાવ નવો હોય ત્યારે શ્રેષ્ઠપાક વગે૨ે ભોજનનો નિષેધ કરાય છે. તાવ જીર્ણ થાય ત્યારે તેની જ અનુજ્ઞા અપાય છે. તેવી રીતે પ્રસ્તુતમાં અમુક સંયોગોમાં જેનો નિષેધ કર્યો હોય, સંયોગો બદલાતાં તેની જ અનુજ્ઞા અપાય છે. અથવા અમુક સંયોગોમાં જેની અનુજ્ઞા આપી હોય સંયોગો બદલાતાં તેનો જ નિષેધ કરાય છે. જેમકે- આચાર્ય વગેરેના કામ માટે જતા કોઇ સાધુને સચિત્ત પણ પૃથ્વી ઉપર ચાલવાની અનુજ્ઞા અપાય. કારણ કે સચિત્ત પૃથ્વી ઉપર ચાલવું પડે તેવું કારણ આવી પડ્યું છે. જેને આવું કારણ ન હોય તેને સચિત્ત પૃથ્વી ઉપર ચાલવાની અનુજ્ઞા ન અપાય.
અથવા પ્રસ્તુત ગાથાની વ્યાખ્યા બીજી રીતે કરવામાં આવે છેઃપૂર્વે અહીં કહ્યું છે કે સઘળા ભાવો આત્માના, સંસારનાં અને મોક્ષનાં કારણો છે. કેવલ પૂર્વોક્ત ભાવો જ ભવના અને મોક્ષના હેતુ છે એમ નથી, કિંતુ સમ્યગ્દર્શન-જ્ઞાન-ચારિત્ર પણ ભવના અને મોક્ષના હેતુ છે, અર્થાત્ જે સંસારના હેતુઓ છે તે જ સંસાર અને મોક્ષ એ બંનેના હેતુઓ છે એમ નથી, કિંતુ જે મોક્ષના હેતુઓ છે તે પણ સંસાર અને મોક્ષ એ બંનેના હેતુઓ છે. આથી પ્રસ્તુત ગાથાનો અર્થ આ પ્રમાણે છે:
| SR No. | 005894 |
| Book Title | Yatilakshan Samucchay Prakaran |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Rajshekharsuri |
| Publisher | Arihant Aradhak Trust |
| Publication Year | 1999 |
| Total Pages | 306 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 17 MB |