________________
[૫૪]
ચાર સાધન માણસ ગમે તેમ સંભળાવે તો ય તે અનુકંપાથી કહે છે :
બરાબર છે. તું હજુ નાનું બાળક છે. બાળકને વિવેક ના હોય; એ તે ધૂળ પણ મેંમાં નાખે. પણ મા એને ધૂળ ખાતે બચાવે છે. એ એને ઝૂંટવીને લઈ લે છે. તું બાળક છે એટલે આ ધૂળ જેવા શબ્દો તું મેંમાં ભરે છે. તને બચાવ જોઈએ.” આમ સંતે સહન કરીને પણ જગતને શાંતિ અને શીતળતા આપે છે.
માણસ જેમ પિતાની જાતને જેતે થાય તેમ તે વધારે અને વધારે ઉદાર અને ઊંચો થતો જાય. પૈસાદાર, પૈસા કમાય છે ત્યારે કે કઠોર હોય છે ! પણ એની માનવતા જાગે છે ત્યારે, એ હજારની અને લાખોની સખાવત કરે છે ને? સામાન્ય માણસે, જે પાયધુનીથી અહીં સુધી પગપાળા ચાલીને આવે છે, તે પણ ભૂખ્યાને જોઈ પાવલી આપી દેવાના. જે પોતાની સગવડ માટે નથી ખર્ચતા, તે બીજાને આપે છે. માનવતા જાગે ત્યારે આવા સગુણ આવે અને થયેલી ભૂલ પર પશ્ચાત્તાપ થાય. આંખમાંથી આંસુ ટપકે અને સુધારવાની વૃત્તિ જાગે.
કલકત્તામાં સ્વરુપ નામે એક સુખી માણસ હતો. તે સંગના કારણે મદિરાના વ્યસનમાં લપેટાઈ ગયે. પછી તે દારુ વિના એને ચાલે જ નહિ. દારુ એના જીવનનું મુખ્ય અંગ થઈ ગયું. એક દિવસ વર્ષમાં એના બંગલાના કંપાઊડની દિવાલમાં મેટું ગાબડું પડ્યું. એણે કડિયાને બોલાવ્યા અને કહ્યું : તમારે આજે જ આ ગાબડું પૂરવાનું છે.” કડિયે કહેઃ “આજ તે હું વચનથી બીજે બંધાયેલ છું. કાલે આવીશ.” સ્વરુપ કહેઃ “ખરેખર, તું કાલે આવીશ? કરી નહિ જાય?” કડિયાએ સરળ પણ સચોટ ઉત્તર વાઃ
