________________
વાણી પરાપકાર માટે હે !
f ૪ }
એ સાચા સ્નેહભીના શબ્દો આપ્યા છે! અને એ વૃદ્ધની આંખના ખૂણે એક આંસુ ઝૂલી રહ્યું.
માણસ માણસને મળે ત્યારે વાતા દ્વારા વિચારને વિનિંમય થવા જોઇએ. તેને બદલે એકબીજાની નિંદા અને કાપવાનુ શરૂ કરે તે શુ ચેાગ્ય છે? માનવી પાસે શબ્દનું શસ્ત્ર છે પણ તેના સદુપયોગ નથી. જે એને સદુપયોગ થાય તે આ સંસાર સ્વર્ગ અને; આ ઉજ્જડ જીવન નદનવન બને.
જ્ઞાનીએ કહે છે કે વાણીથી પરેાપકાર થાય તે ખેલે, અન્યથા મૌન રહેા. ન ખેલતાં આવડે તે મૌન રહેવુ' એ સુજ્ઞનું ક∞ છે. માટે જ ત્રણે લેાકરૂપી ભાલમાં, તિલક સમાન થવા. ચોથું સાધન વાણી કહ્યુ` છે. વાણી એ માણસતુ ભૂષણ છે. આ આભૂષણથી માણસ શેલે છે. આના દ્વારા એ ઘણાને સહાયક બની શકે છે; ઘણાને શાતા આપી શકે છે; ઘણાને પ્રેરણા આપી શકે છે; વાણી દ્વારા એ ઊંચામાં ઊંચા સ્થાને પહેાંચી શકે છે. માટે વાણીને વિચારી-ને, વિવેકના વસ્ત્રથી ગાળીને વાપરવી,
તમારી પાસે વિદ્યા ઓછી હશે તેા ચાલશે, પણ વિવેક એ હશે તે નિહુ ચાલે. ધન એવું હશે તેા ચાલશે પણ વાણી આછી હશે તે નહિ ચાલે.
આપણા માટે આ લેાકમાં એ જ કહ્યું છે: માનવી પાસે દાન માટેની લક્ષ્મી હા; સુકૃત માટે વિદ્યા હા; પરબ્રહ્મ માટે ચિંતા હૈ, અને પરોપકાર માટે વાણી હા.
આ ચાર ભેટ જે માનવી પાસે છે-હશે એ માણસ ત્રણે ભુવનમાં તિલક સમાન ગણાશે.
*( મરીન ડ્રાઇવ પર ૨૩-૧૧-૬૩ થી ૨૭-૧૧-૬૩ સુધી આપેલ મનનીય પ્રવચન. )
