________________
[ ૧૦૪ ]
ચાર સાધન
આજે વિજ્ઞાન એક ખાજુ છે; જ્ઞાન ખીજી માજુ છે. વિજ્ઞાન અને જ્ઞાનની વચ્ચે માનવી બેઠા છે. વિજ્ઞાન ભૌતિકવાદના આવિષ્કાર કરી રહ્યુ છે; જ્ઞાન આત્મવાદને આવિષ્કાર કરી રહ્યું છે. એ બન્નેમાંથી માનવીએ પેાતાને કઈ બાજુ જવું છે તે પસંદ કરવાનું છે.
સામાન્ય રીતે પ્રવાહી પદાર્થના એક નિયમ છે કે એ ઢાળ ખાજુ જ વહી જતુ હાય છે! વિજ્ઞાનના આવિષ્કારાએ, વિજ્ઞાનના પ્રàાભનાએ અને વિજ્ઞાને આપેલી વિવિધ આકર્ષીક સિદ્ધિઓએ માણસને એટલે તે ખૂંચ્યા છે કે જ્યારે એની આગળ આત્મજ્ઞાનની વાત કરવાના પ્રસંગ આવે છે ત્યારે તેને તે નિરસ લાગે છે; લાંખા ગાળાની ચેાજના લાગે છે; કારણ કે જ્ઞાનના માગ ચઢાણના છે, અને વિજ્ઞાનના માગ ઉપભાગના છે, ઢાળના છે.
એટલે થયું શું ? વિજ્ઞાનના પદાર્થો, એની શેાધ અને એનાં સાધના આપણને વિપુલતામાં મળવા લાગ્યાં. આથી આપણે એમ સમજવા લાગ્યા કે આપણે આપણા બાપદાદા કરતાં આગળ છીએ, સુખી છીએ. વળી આપણે આપણા વડવાઓ પર યા પણ ખાતા થઇ ગયા કે એમણે બિચારાએએ જગત્ કઇ જોયું નહિ ! એમના એમ ચાલ્યા ગયા ! એ લેાકા ચૂલા ફૂંકી ફૂંકીને હેરાન થઇ ગયા. આપણા જમાના કેવા કે સ્વીચ ઢાખીએ અને રસાડું ચાલુ થાય! કેટલી સરસ સગવડ !
એ લેાકેા બાપડા પાણી માટે કૂવે જઇ, તળાવે જઈ, પાણી માથે ઉપાડી લાવતાં. હવે તે પાણીની ચકલી ફેરવા એટલે પાણી જ પાણી! હવે કૂવે અને તળાવે તે મરવા કે
