________________
[ ૮૬]
ચાર સાધન હતું. એ સંસારમાં હતા પણ જલકમળની જેમ જળમાં રહેવા છતાં અદ્ધર અને અલિપ્ત હતા.
ભગવાન મહાવીર અઠ્ઠાવીસ વર્ષના થયા ત્યારે મા-બાપ દેવલોક પામ્યાં. એટલે પિતે કરેલી પ્રતિજ્ઞા મુજબ ત્યાગના માર્ગે જવા માટે તેઓ મુક્ત થયા.
આ માટેની તેમણે તૈયારી કરી એટલે મોટા ભાઈ નંદીવર્ધને કહ્યું: “ક્યાં ચાલ્યા ?” *
ત્યારે વર્ધમાને કહ્યું: “ભાઈ, હું સંસારને જીવ નથી. હું ભેગ માટે નહિ, ત્યાગ માટે આવ્યો છું. મને મારો પંથ બેલાવી રહ્યો છે. જન્મ, જરા અને મૃત્યુથી રિબાતાં પ્રાણીઓની ચીસે મને સંભળાય છે. મને જવા દે, મુક્તિને માગે જવા દે.”
ત્યારે નંદીવર્ધને દુઃખ સાથે કહ્યું: “પિતા જાય, માતા જાય અને નાનો ભાઈ પણ જાય ત્યારે મારા હદયને શું થાય તેની કલ્પના તે કરે. તમે સંસારી જીવ ભલે ન હો, અમે તે સંસારી જીવ છીએ ને? સૌની ઉપર દયા કરનાર તમે તમારા મોટા ભાઈ પર દયા નહિ કરે? મારી ખાતર" બે વર્ષ અહીં વધુ રહે.”
મહાવીરને આત્મા નેહથી નીતરતું હતું. તેઓ મોટા ભાઈને સ્નેહને અવગણી ન શક્યા અને બે વર્ષ સંસારમાં રહ્યા.—પણ સાધુની જેમ. ત્રીસમે વર્ષે એમણે સંસાર છોડી સંયમ લીધે અને આત્મસંશોધનની સાધનામાં લાગ્યા.
–સાડાબાર વર્ષ લગી એમણે અપ્રમત્ત રહી સાધના કરી. આ સાધનાકાળ ઘણે જ કપરો હતે.
