________________
અર્થ-કામ માટે શું કરવું ? ધર્મ જ ]
[૧૧
પરિણામતઃશ્રેષ્ઠત્વ શું ચીજ છે ? એની ખબર નથી એને પણ તેની ઈચ્છા થઈ જ શકતી નથી; કેમ કે જ્ઞાન એ ઈચ્છાનું કારણ હોવાથી જ્ઞાન વિના ઈચ્છા થઈ શકતી નથી.
આમ,પરિણામતઃશ્રેષ્ઠ વિષયોની ઈચ્છા અસંભવિત છે.અને તેમ છતાં, જો ગ્રન્થકારે આવા પરિણામતઃ શ્રેષ્ઠ સુખના અભિપ્રાયથી આ ઉપદેશ શ્લોક ફરમાવ્યો હોય, તો એવો પણ દોષ ઊભો થાય છે કે અસંભવિત ચીજનો તેઓએ ઉપદેશ આપ્યો છે.માટે આવો દોષ ન આવે એ માટે સ્વીકારવું જોઈએ કે અહીં પરિણામતઃ શ્રેષ્ઠ વિષયસુખોની વાત નથી, પણ સ્વરૂપતઃ શ્રેષ વિષયસુખ’ વગેરેની વાત છે.
ખાકી, ‘મને આ ધર્મથી પરિણામતઃ શ્રેષ્ઠ વિષયો મળો, જેને હું ભોગવું પણ ખરો અને આસક્તિ નહીં કરું, તેથી પરિણામે મારી દુર્ગતિ ન થાઓ.’ એવી કહેવાતી ઈચ્છાથી ધર્મ કરવાથી વિષયો પણ ભોગવવા મળી જાય અને છતાં સદ્ગતિ થાય એ વાત જો શક્ય હોત અને શાસ્રસિદ્ધ હોત, તો તો બ્રહ્મદત ચક્રવર્તીનો જીવ સંભૂતિ મુનિ કે જેઓ ગીતાર્થ મહાત્મા હતા (અને તેથી આ શાસ્રસિદ્ધ વાત જાણતા હતા ),તેઓ પણ આવી જ ઈચ્છા ન કરત? કેમ કે તેઓને વિષયભોગ મળી જ્તા હોય,તો પછી આવી ઇચ્છા રાખવામાં કોઈ વાંધો હતો નહીં... ઉપરથી આવી ઈચ્છા રાખવામાં દુર્ગતિ મળવાની સજામાંથી ખચવાનું હોઈ તે સુતરાં ઈષ્ટ જ હતી અને આવી ઇચ્છા રાખી હોત, તો નરકમાં ધકેલાવું ન પડત !!! વળી જ્યારે ચિત્રમુનિએ પણ જાણ્યું કે હવે આની વિષયેચ્છ છૂટવાની નથી તો તેઓ પણ સંભૂતિ મુનિને પરિણામતઃશ્રેષ્ઠ વિષયસુખની ઈચ્છા રાખવાનું જ ન કહેત ?
માટે અહીં ‘વર’ શબ્દના અર્થ તરીકે પરિણામતઃ સુંદરત્વ લેવાનું નથી. કિન્તુ સ્વરૂપત: શ્રેષ્ઠત્વ લેવાનું છે. આ જ રીતે પવર વજસકિત્તિ' શબ્દમાં રહેલા પ્રવર’ શબ્દ અંગે જાણવું.
