Page Text
________________
૧૪]
[૫ર્મ શા માટે ? પોણા માટે જ તો પ્રાય: કરીને કોઈ જીવો ધર્મમાં આકર્ષાય કે જોડાય જ નહિ; કેમ કે હજુ સુધી ઘર્મ કર્યો ન હોઈ મોહનીયનો તેવો ક્ષયોપશમ જ તેને પ્રગટ્યો હોત નથી. માટેતો ઉપમિતિમાં નીચેનો અધિકાર આવે છે – “આ જગતમાં જે
જીવ જે રીતે બોધ પમાડી શકાય એમ હોય, તેને બોધ પમાડવા માટે હિતકારીએ તેવો જ પ્રયત્ન કરવો જોઈએ. મુગ્ધ બુદ્ધિવાળા જીવોના મનમાં પહેલાં ઘર્મ ભાસતો નથી, તેથી અર્થ અને કામની કથા કહેવા દ્વારા તેઓનું મન આકર્ષિત કરાય છે. આ રીતે આકર્ષિત કરાયેલા તેઓને પછી ધર્મ પમાડવા શકય બને છે.”
પૂજ્ય ઉપાધ્યાયજી મહારાજે પણ પ્રતિભાશતક ગ્રન્થમાં કહે છે કે – ગુડજિવિકા ન્યાયને અનુસાર સ્વર્ગાદિની ઈચ્છા પણ ઉપેથભૂત મોક્ષની ઈચ્છાને વ્યાઘાત ન પહોંચાડનાર હોઈ દોષરૂપ નથી?
આમાં કહેવાનો આશય આ છે કે શીધે સીધી કડવી દવા પીવા માટે જેની જીભ તેયાર નથી,તેની જીભને ગોળ સાથે મિશ્રણ કરી પછી કડવી દવા આપવામાં આવે છે. આમાં ગોળ આપવો એ જેમ કડવી દવાને વ્યાઘાત પહોંચાડનાર ન હોઈ દોષરૂપ નથી, તેમ મોક્ષ -તેનું સ્વરૂપ વગેરેની સમ્યક જાણકારી વગરના જીવને સીધી તેની જ ઈચ્છા કરવી કડવી લાગે છે, અર્થાત તું ધર્મ કર, જેથી તેને મોક્ષ મળે” આ વાત તેને રુચતી નથી અને તેથી એ ઘર્મમાં જોડાતો નથી. તેમ છતાં તેને ઘર્મમાં એડવો શાસકારોને ઈ તો છે જ, તેથી તે ધર્મમાં જોડાય એ માટે તું ઘર્મ કર, જેથી તેને અવગરિ સુખો મળે' એવો ઉપદેશ આપવો પણ શાસકારોને માન્ય છે. આમ સ્વગતિ માટે ધર્મનો રસ પેદા કરવા દ્વારા પણ મોણ માટે ધર્મ કરવાનો રસ પેદા થવો શક્ય બને છે અને તેથી તેને પહેલાં થયેલી સ્વાહિની ઈચ્છા મોક્ષેચ્છાની બાધાક
१.किमात्र यो यथा जन्तुः शक्यते बोपभाजनम् । . कतुं तथैव बोध्ये विधेयो हितकारिभिः ॥ ४०॥ २.न चादी मुग्ध मुद्धीनां धर्मो मनसि भासते । कामार्थकयनातेन, तेषामाविष्यते मनः ॥८॥ जावितास्ते ततः शक्या, धर्म ग्राहयितुं नराः। मुडजिटिकया स्वादीच्या अपि मोवेच्छाऽव्याघातकत्वेनादोषत्वात् ॥ . .
(ઝામિનારા , મોજ ૧૧).
| SR No. | 005882 |
| Book Title | Tattvavalokan Samiksha |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Abhayshekharsuri |
| Publisher | Kantilal Chhaganlal |
| Publication Year | |
| Total Pages | 238 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 15 MB |