Page Text
________________
૧૭૦]
(ધર્મ શા માટે કરવો ? મોક્ષ માટે જ
આ વાક્યોમાં રહેલા “જકારથી જો ધર્મ પુરુષાર્થની પણ બાદબાકી કરવાની હોય, તો “ઘર્ષ a vયાન પુરુષાર્થ એવા ઉપમિતિના વાકયમાં રહેલા
જ કારથી તમારે મને મોક્ષની પણ બાદબાકી કરવી આવશ્યક બનવાથી, કોઈ પુરુષાર્થ પ્રધાન રહેશે જ નહિ.
પ્રશ્ન : “પણ જકારથી સ્વભિન્ન અન્ય બઘાની બાદબાકી નથી કરવાની, અમુકની જ કરવાની છે” એવું તો ક્યાંય જોવા મળ્યું નથી. જ્યાં કશે પણ “જ કાર જોવા મળે છે ત્યાં સ્વભિન્ન અન્ય બધાની બાદબાકી હોવી જ જોવા મળે છે. જેમ કે રામ જ સીતાના પતિ છે' - આ વાક્યમાં. તો તમે કેમ એમ કહો છો કે “અત્ત ની પ્રજા વાક્યમાં રહેલો “જકાર સ્વભિન્ન અર્થ, કામ, ધર્મ એ ત્રણેયનો વ્યવચ્છેદ નથી કરતો, પણ અર્થ અને કામનો જ વ્યવચ્છેદ કરે છે?
ઉત્તર : સામાન્યથી જ્યાં એક જ સ્થાને જરકારનો પ્રયોગ જોવા મળતો. હોય, ત્યાં તમારી વાત બરોબર છે. પણ અનેક સ્થળે જ કાર જોવા મળતો હોય, તેવાં સ્થળોમાં એવું હોતું નથી. નહિતર તો બતાવ્યું એમ આ બાબતમાં જ વિરોઘ ઊભો થઈ જાય. કેમ કે - “સા મોત પવાય મોક્ષને પ્રધાન અને ધર્મને અપ્રધાન ઠેરવી દે છે; જ્યારે “ પર અપાર પુરુષાર્થ એ વાક્ય મોક્ષને અપ્રધાન અને ધર્મને પ્રધાન ઠેરવે છે. આવો વિરોધ ઊભો ન થાય એ માટે એની ઉપર બતાવ્યા પ્રમાણે સંગતિ કરવી પડે છે ધર્મ અને મોક્ષ સાથે વપરાયેલ “જ”કાર અર્થકામ પુરુષાર્થનો જ વ્યવચ્છેદ કરે છે.
વળી, આવી સંગતિ કરવી અન્યત્ર પણ આવશ્યક બને જ છે. કેમ કે કહ્યું છે કે હે ભગવંત! કાળ” શું છે? ગૌતમ! જીવો જ છે અને અજીવો જ છે. (અર્થાત્ જીવ સ્વરૂપ જ છે અને અજીવ સ્વરૂપ જ છે.)”
આ રીતે સ્થાનાંગમાં પણ કહ્યું છે કે “આ લોકમાં જે કાંઈ છે તે બે પ્રકારે રહેલું છે તે આ રીતે – જીવો જ છે અને અજીવો જ છે. આ સૂત્રોમાં જીવની પાછળ જે “જકાર છે તે “જીવભિન્ન તમામ વસ્તુ અંતર્ગત અજીવની બાદબાકી કરે છે એવું તો કહી શકાતું નથી; કેમ કે એ જ સૂત્રમાં પછી
9. “વિમાં તે ! રાત્તિ પવુEE? જો નાનીવા રવ, શનીવા જેવા ૨. “નહિત્ય ૪ 4 સર્વ કુડિહાર, તે નહીં, નીવા જેવ, નવા વેવા' '
| SR No. | 005882 |
| Book Title | Tattvavalokan Samiksha |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Abhayshekharsuri |
| Publisher | Kantilal Chhaganlal |
| Publication Year | |
| Total Pages | 238 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 15 MB |