________________
૧૪ ]
[ ધર્મ શા માટે કરવો ? મોક્ષ માટે જ
જ મારે માટે તો મુખ્ય ઉપાય છે), ખીજા (ઉપાયોના)વિચારથી સર્યું.’ આ પ્રમાણે વિચારીને મનમાં સારી રીતે નવપદનું ધ્યાન સ્થાપીને તેવી રીતે ધ્યાન કરવામાં પ્રવૃત્ત થયો કે જેથી તત્ક્ષણે જ
.....
(શ્રીપાલ રાજાના રાસમાં પણ) કહ્યાં છે કે -
આવ્યો નિજ આવાસે કુંવર મન ચિંતવે હો લાલ, નયર રહ્યું તે દૂર તો ક્રિમ જામ્યું હવે હો લાલ. તો॰ શ્વેત વિધાતા પાંખ તો માણસ અડાં હો લાલ, તો ફ્રી ફ્રી કૌતુક જોત જુવે તિમ સુખડાં હો લાલ. જુવે॰ llll સિદ્ધચક્ર મુજ એહ મનોરથ પૂરશે હો લાલ, મનો
એહિ જ મુજ આધાર વિઘ્ર સવિ ચૂરશે હો લાલ. ॥ .
ક્ષાયિક સમ્યક્ત્વી એવા શ્રીકૃષ્ણે પુત્રપ્રાપ્તિ માટે પૂર્વપરિચિત દેવને ઉદ્દેશીને અક્રમ તપ વગેરે કરેલ... શ્રીસોમપ્રભસૂરિવિરચિત કુમારપાળ પ્રતિબોધ ગ્રન્થમાં કહ્યું છે કે -' એક વાર પ્રધુમ્રકુમારના આશ્ચર્યકારી પ્રસંગો સાંભળીને સત્યભામા કૃષ્ણને કહે છે,તમે તેવું કરો કે જેથી મને પણ આના (પ્રધુમ્ર) જેવો પુત્ર થાય.? કૃષ્ણે કહ્યું, ‘પ્રિયે ! પુણ્યથી એવું થાય (અર્થાત્ પુણ્યથી એવા પુત્રની પ્રાપ્તિ થાય).’સત્યભામા વડે વારંવાર કહેવાતાં શ્રીકૃષ્ણ પૂર્વપરિચિત દેવને સ્મૃતિમાં રાખીને એકાન્તમાં જઈ પૌષધ કરી રહ્યા. ત્રીજે દિવસે દેવ પ્રત્યક્ષ થયા. શ્રીકૃષ્ણે તેમને કહ્યું, ‘મને પ્રધુમ્ર સરખો બીજો પુત્ર આપો.’
-
શ્રીકૃષ્ણ ત્રણ ખંડના સ્વામી છે અને ક્ષાયિક સમ્યક્ત્વી છે,તેથી મુગ્ધતર તો છે જ અને તેમ છતાં તેમણે પુત્રપ્રાપ્તિ માટે દેવને ઉદ્દેશીને અક્રમ તપ પૌષધ કર્યો છે. વળી, આ રીતે અન્ય ઇચ્છાથી ધર્મ કરવાની વાત જ માત્ર શાસ્રસિદ્ધ છે એવું નથી, ધર્મ કરાવવાની વાત પણ શાસ્રસિદ્ધ છે જ. અર્થાત્ અન્ય ઉદ્દેશથી પણ ધર્મ જ કરવાનો શાસ્ત્રકારો ઉપદેશ આપે જ છે.
१. अन्नया पजुन्नकुमारचरियाई कयच्छरियाई सोऊण सच्चभामा भणइ कण्हं तहा करेसु, जा ममावि जायए एरिसो पुत्तो । कण्हेणं जंपियं पिए पुन्नेहिं एवं होइ । पुणरुत्तं सच्चाए वुच्चंतो पुव्वपरिचियं देवं सुमरंतो एगंते चिट्ठइ कयपोसहो कण्हो । तयदिणे पच्चक्खीहूओ देवो । तमुल्लवइ कण्हो - मह देसु पुत्तमन्नं पजुन्नकुमारसारिच्छं ... । (कुमारपाळ प्रतिबोध )