Page Text
________________
અર્થ-કામ માટે શું ? ધર્મ જ]
[ ૧૩૧
છે. આવું કલા પછી પૃ. ૩૮ પર કહ્યું છે “દાનના અવસરે મહેચ્છાવાળા ધનેશ્વરીને પાત્ર અને અપાત્રની વિચારણાથી સર્યું. અર્થાત્ વિચારણા કરવી નહિ, બધાંને દાન આપવું; કેમ કે શ્રી મહાવીર પ્રભુએ દીન એવા બ્રાહાણને કૃપાથી અડધું વસ્ત્ર આપ્યું. આમ, પહેલાં કુપાત્રને અપાયેલ દાનને વિપરીત ફળવાળું જણાવી ફલત:નિષેધ કર્યો, જ્યારે પછી પાત્રનો વિચાર ન કરવાનું જણાવી ફલતઃ અનુજ્ઞા આપી. પણ એટલામાત્રથી ગ્રન્થકારને દષ્ટિવ્યામોહવાળા કે ઉસૂત્રભાષી કહી શકાતા નથી. ઊલટું, એવું કહેનાર મહાપાપનો ભાગીદાર થાય.
પ્રશ્ન: પણ જો આ રીતે અર્થ-કામની ઈચ્છાથી પણ ધર્મ જ કરવાનો હોય, તો ધર્મ તો કેવલ આત્મશુદ્ધિ અર્થે જ કરવાનો છે? ઈત્યાદિ લખાણ જકારપૂર્વક કેમ કર્યું ? પૂર્વે આ રીતે જ કારયુક્ત વિધાન કર્યા પછી, હવે આવું વિપરીત વિઘાન કરી શી રીતે શકાય ?
ઉત્તર : આ વિચારણામાં અન્યત્ર જણાવ્યું છે તેમ “ધર્મ તો કેવળ આત્મશુદ્ધિ અર્થે જ કરવાનો છે. એ વાક્ય અને અર્થ-કામની ઈચ્છાથી પણ ઘર્મ જ કરવો એવાં વાક્યો પરસ્પર વિપરીત છે નહિ. તેમ છતાં એમાં કોઈને ' વિપરીતતા જ ભાસ્યા કરતી હોય, તો તેવા માટે બીજો એક જવાબ આ પણ છે કે શિષ્ય વગેરે શ્રોતાની બુદ્ધિને પ્રસ્તુત બાબતમાં વ્યુત્પન્ન કરવા માટે એકનય(એક અપેક્ષા)ને મુખ્ય કરીને કરાતી વાત નિર્ધારણ(“જકાર)પૂર્વક પણ કરી શકાય છે.
પ્રશ્ન : આવું તમે શેના ઉપરથી કહે છો? '' - ઉત્તર : મહામહોપાધ્યાય શ્રીમદ્દ યશોવિજયજી મહારાજાના ધર્મપરીક્ષા ગ્રન્થમાં કહેલાં વચનો પરથી... જુઓ, તેઓશ્રીએ તે ગ્રન્થમાં બ્લોક ૮ની વૃત્તિમાં પ્રતના ૨૮મા પૃષ્ઠ પર ફરમાવ્યું છે કે “જોકે પરમોપેક્ષાવાળા
१. दोनक्षणे महेच्छानां किं पात्रापात्रचिन्तया । 'રીના હેતુથાર્થ યથાવત્ કૃપયા પ્રમુ: IIછરા (ઉપવેશતof, પૃ. ૨૮): . २. यद्यपि परमोपेक्षावतां निश्चयपरिकर्मितमतीनां सम्यग्दृष्टीनां स्वस्थाने सर्वनयश्रद्धानमस्ति, शिष्यमतिविस्फारणरूपकारणं विनैकतरनयार्थनिर्धारणस्याशास्त्रार्थत्वात् ।
(ધર્મપરીક્ષા, છોડ ૮, પ્રત પૃ. ૨૮)
| SR No. | 005882 |
| Book Title | Tattvavalokan Samiksha |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Abhayshekharsuri |
| Publisher | Kantilal Chhaganlal |
| Publication Year | |
| Total Pages | 238 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 15 MB |