Tattvavalokan Samiksha

SR No.: 005882
Original Sutra Author: N/A
Author: Abhayshekharsuri
Publisher: Kantilal Chhaganlal
Total Pages: 238
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 15 MB

Page 150

અર્થકા માટે શું કરવું? વર્ષ જ]
1 ૧૨૯,
સંભવિત પ્રશ્નોના ઉત્તરરૂપ છે. (જેવો પ્રશ્ન હોય તેને અનુરૂપ ઉત્તર આપવામાં કોઈ વિરોધ હોતો નથી તે અન્યત્ર દેખાડ્યું છે.)
ઉપલક દષ્ટિએ પરસ્પર વિરોધી દેખાય તેવી પણ અન્ય અન્ય ઉદેશથી કરાયેલી વાતો કહેવામાં કોઈ વાસ્તવિક પૂર્વાપર વિરોઘ કે ઉત્સુત્ર ભાષણ હોતું નથી કે દરિવ્યામોહ થયો હોતો નથી, એ વાત નિત્યતાના ખંડન-મંડનની વાતથી જણાવી ગયો છે. એ જ રીતે એ વાત, શાસ્ત્રકારોએ પુણ્ય તત્ત્વને પ્રારંભિક કક્ષાના જીવોને ઉદેશીને ઉપાદેય કા પછી ઉપલી ભૂમિકાવાળા જીવોને ઉદેશીને જે હેય જણાવ્યું છે, તેના પરથી પણ નિશ્ચિત થાય છે. માટે ઉપલક દષ્ટિએ પૂર્વાપર વિરોધ દેખાતો હોય એટલામાત્રથી “ચાલો, સામી વ્યક્તિ પોતે જે પૂર્વે લખેલું ઓલેલું હતું તેનાથી હવે વિરુદ્ધ બોલી રહી છે અને તેથી એમને દષ્ટ્રિવ્યામોહ થયો છે અને તેથી તેઓ ઉત્સુત્ર ભાષણ કરી રહ્યા છે, એ વાતો આપણે સિદ્ધ કરી દીધી, આપણી જીત થઈ ગઈ એવો મિથ્થા સંતોષ માનવાની કોઈ જરૂર નથી.
હા, કોઈ પણ અવસ્થામાં અર્થ-કામની ઈચ્છાથી ઘર્મ કરાય જ નહિ એ વાત શાસસિદ્ધ હોત, તો જરૂર “અર્થ-કામની ઈચ્છાથી ધર્મ જ કરવો * જોઈએ ઈત્યાદિ વાત ઉત્સત્ર ભાષણરૂપે સિદ્ધ કરી શકાત. પણ તેવું તો છે
જ નહીં, કેમ કે “પ રૂછદ ઘપરિદ્ધિ ઈત્યાદિ શ્લોકો અર્થ-કામની ઈચ્છાથી પણ ધર્મ જ કરવાનું વિધાન કરે છે તે ઈચ્છાથી ઘર્મ ન જ કરાય એવો તેનો 'નિષેધ નથી કરતા.
બાકી પૂર્વે કહી ગયેલ વાત સાથે જે વાત ઉપલક દષ્ટિએ વિરોઘ ધરાવતી હોય તે કહેવા માત્રથી શાસકારાદિ મહાત્માઓ દષ્ટિવ્યામોહવાળા, ઉત્સત્રભાષી સિદ્ધ થઈ જતા હોય, તો તો શાસ્ત્રો લખવાંલખાવવાં એ શ્રુતજ્ઞાનની ભક્તિરૂપ છે એવું જણાવનાર શાસ્ત્રકારોને પણ દષ્ઠિવ્યામોહવાળા, ઉસૂત્ર ભાષણ કરનારા માનવાની આપત્તિ આવે.
તાત્પર્ય એ છે કે પૂર્વે શાસકારોએ એક અક્ષર પણ લખવાનું પ્રાયશ્ચિત્તા દેખાડ્યું છે જેના પરથી એ જાણી શકાય છે કે “અક્ષર લખવો એ વિરાધનારૂપ છે. તેમ છતાં તેઓએ તેમ જ પછીના શાસ્ત્રકારોએ અક્ષર (શાસ્ત્રો) લખવાને આરાધનારૂપે કહ્યા છે, પ્રશસ્યા છે અને શાસ્ત્રો લખવાનો મહિમા ગાયો છે. તેથી તેમાં ઉપલક દષ્ટિએ વિરોધ હોવો તો સ્પષ્ટ જ છે. તેમ છતાં,