Page Text
________________
અર્થ-કામ માટે શું કરવું ? ધર્મ જ ]
[ ૧૧૯
હોય, તો આમાંની ખીજી શંકા દૂર થાય છે. વૃત્તિમાં પ્રથમ શંકા દૂર થાય એવો વચનપ્રયોગ છે xxx मुग्धजनानां = अव्युत्पन्नबुद्धिलोकानां हितं खलुपथ्यमेव ××× અર્થાત્ મુગ્ધ લોકોને = જેઓની બુદ્ધિ વ્યુસન્ન થઈ નથી તેવા લોકોને ‘હિતકર જ છે’ આવો જ’કારયુક્ત વચન- પ્રયોગ છે. આવો વચનપ્રયોગ તે તપમાં મુગ્ધ જીવોને અહિતકરતા હોવાનો જ વ્યવચ્છેદ કરે છે, મુગ્ધતર જીવોની હિતકરતાનો નહિ. જો તમારી જેમ એ વ્યવચ્છેદ કરવો ઈષ્ટ હોત તો xxx मुग्धजनानां = अव्युत्पन्नबुद्धिलोकानां एवं हितं = पथ्यम्, खलुरेवकारार्थी भित्रक्रमच, ૪ ૬ યોનિત વ્ ××× ઈત્યાદિ વચનપ્રયોગ વૃત્તિમાં હોત !
-
અર્થાત્ - મુગ્ધ લોકોને = જેઓની બુદ્ધિ વ્યુત્પન્ન થઈ નથી તેવા લોકોને જ હિત = પથ્થરૂપ છે. અહીં ‘વજુ’ શબ્દ ‘F’ = જ’કારના અર્થમાં છે,તેમ જ તે ભિન્ન ક્રમમાં આવેલો જાણવો. એના યોગ્ય ક્રમ પ્રમાણે એનો અન્વય કરાયો જ છે.” આવો વચનપ્રયોગ વૃત્તિમાં હોવો જોઈએ,પણ એવો છે નહિ. માટે શ્લોક અને વૃત્તિનો નિશલ્ય બનીને અર્થ કરવામાં આવે, તો જણાય જ છે કે મુગ્ધતર જીવોને આ રોહિણી વગેરે તપોથી હિત ન જ થાય' એવો નિષેધ અહીં કરવામાં આવ્યો નથી. મુગ્ધ જીવો માટે હિતકર જ છે’ એવું જણાવ્યું છે, એનાથી એમ જણાય છે કે મુગ્ધતર માટે એ હિતકર ન જ બને’ એવો નિયમ નથી; પણ કયારેક હિતકર ખની શકે છે. મુગ્ધતર માટે એ હિતકર બને પણ છે’ એ વાતનું સમર્થન આગળની ૨૬મી ગાથામાં જે ‘વિસેસો’શબ્દ મૂક્યો છે તેનાથી પણ થાય છે (એ આગળ દેખાડીશ).
પ્રશ્ન : પણ જો આ રીતે રોહિણી વગેરે તપ મુગ્ધતર જીવો માટે પણ હિતકર હોય,તો સૌ કોઈ માટે હિતકર છે' એવું ન લખતાં ‘મુગ્ધ જીવો માટે *હિતકર છે' એવું કેમ લખ્યું ?
ઉત્તર : એવું એટલા માટે લખ્યું છે કે (૧) મુખ્યતયા વિશેષ પ્રકારે એ મુગ્ધ જીવોને માટે હિતકર બને છે અને (૨) મુગ્ધ જીવોને હિતકર જ નીવડવાનો નિયમ છે. જ્યારે મુગ્ધતર માટે એવો નિયમ નથી; કારણ કે મુગ્ધતર તો સાધુઓ પણ છે. પણ તેમને તેવા તપ વગેરે જરૂરના નથી. ‘ખાવંત વિ સાહૂ' સૂત્રમાં ભરત, ઐરાવત અને મહાવિદેહમાં રહેલા સાધુઓને નમસ્કાર કહ્યો છે, એનો અર્થ એવો નથી કે એની બહાર રહેલા સાધુઓ અનમસ્કાર્ય છે. એ તો મુખ્યતયા આ ક્ષેત્રોમાં સાધુઓ હોય છે; એટલે એનો
| SR No. | 005882 |
| Book Title | Tattvavalokan Samiksha |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Abhayshekharsuri |
| Publisher | Kantilal Chhaganlal |
| Publication Year | |
| Total Pages | 238 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 15 MB |