Page Text
________________
૧૦૮]
[ધર્મ શા માટે કરવો? મોક્ષ માટે જ દ્વારા સંસાર-સંબંધી વાતોના ત્યાગની પ્રતિજ્ઞા હોય છે એવું તો માની શકાતું નથી.' . તો હવે, શેનો નિષેધ છે?
જરાક ઊંડાણથી વિચાર કરીએ તો જ્યારે જે સાધના ચાલુ હોય ત્યારે તે સાધનામાં વિક્ષેપ કરે,તલ્લીનતાનો ભંગ કરે,એવી વાતોનો બેનિસિહી વડે નિષેધ થતો હોય છે, એવો અર્થ અબાધિતપણે યોગ્ય ભાસે છે.'
પરમાત્માની ભાવપૂજાનું અનુષ્ઠાન પણ પૂર્ણ થવા આવ્યું છે ને હવે “સર્વમંગલ' થવાનું જ છે, ત્યારે જયવીયરાયસૂત્રમાં ઈષ્ટ ફળસિદ્ધિ પદ આવે છે. આ પદના વિવેચન તરીકે યોગશાસ(૩/૧૨૪)માં જણાવ્યું છે - इष्टफलसिद्धिः अभिमतानिष्पत्तिरिहलौकिकी पयोपगृहीतस्य चित्तस्वास्थ्यं भवति, तस्माचोपादेयप्रवृत्तिः।
અર્થ : તથા, ઈષ્ટ ફળસિદ્ધિ એટલે કે ઈહલૌકિક આજીવિકા વગેરે અભિમત પદાર્થની પ્રાપિ, જેનાથી ઉપગૃહીત થયેલા જીવનું ચિત્ત સ્વસ્થ થાય છે અને તેથી પછી ઉપાદેય એવા ધર્મમાં પ્રવૃત્તિ થાય છે.
આમાં એ વાત સમજવા જેવી છે : આ ઈહલૌકિક- સાંસારિક ફળની આશંસારૂપ હોવા છતાં નિસિહીની પ્રતિજ્ઞાનો ભંગ નથી; કારણ કે ભાવપૂજાની સાધનામાં એ વિક્ષેપરૂપ નથી.તે પણ એટલા માટે કે જો એ આશંસારૂપ હોવા માત્રથી વિક્ષેપરૂપ હોય, તો “ભવનિર્વેદ વગેરેની આશંસાઓ પણ વિક્ષેપરૂપ બની શકે છે. જો એ સાંસારિક ફળની માંગણીરૂપ હોવાથી વિક્ષેપરૂપ હોય, તો “દુખખઓ પદથી પણ શારીરિક-માનસિક દુઃખોના નાશની માંગણી હોવાથી નિસિહની પ્રતિજ્ઞાનો ભંગ માનવાની આપત્તિ આવે. આ શ્રી શાંતિસૂરિ મ. રચિત ચેઈવિંદણ મહાભાસમાં જણાવ્યું છે
सारीरमाणसाणं दुक्खाणं खओत्ति होइ दुक्खखओ।
नाणावरणाईणं कम्माण खओ उ कम्मखओ ॥८॥२॥ અર્થ : અહીં (જયવીયરાય સૂત્રમાં) શારીરિક-માનસિક દુઃખોનો ક્ષય એ દુઃખક્ષય જાણવો અને જ્ઞાનાવરણીયાદિ કર્મોનો ક્ષય એ કર્મક્ષય જાણવો.
એટલે અહીં, સાંસારિક ફળની માગણી હોવા માત્રથી ભાવપૂજાની સાધનામાં વિક્ષેપ છે અને તેથી નિસિહીની પ્રતિજ્ઞાનો ભંગ છે એવું કહી શકાતું નથી.
| SR No. | 005882 |
| Book Title | Tattvavalokan Samiksha |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Abhayshekharsuri |
| Publisher | Kantilal Chhaganlal |
| Publication Year | |
| Total Pages | 238 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 15 MB |