Tattvavalokan Samiksha

SR No.: 005882
Original Sutra Author: N/A
Author: Abhayshekharsuri
Publisher: Kantilal Chhaganlal
Total Pages: 238
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 15 MB

Page 125

૧૦૪]
[ધર્મ શા માટે કરવો ? મોક્ષ માટે જ
અહીં જિનાજ્ઞા વિના કરાયેલો ઘર્મ આવો કિંપાક ફળતુલ્ય હોય છે એવું. જે કાં છે તેનાથી અન્ય ઘર્મ જ પકડી શકાય છે, જૈનધર્મ નહીં; કારણ કે જૈનધર્મ તો જિનોક્તિ છે.
શંકા : જિનોત એવો જૈનધર્મ પણ જો સંસારના ભય વિના અને અંશમાત્ર પણ મોક્ષાભિલાષા વિના કરાયો હોય, તો એ જિનારાબાહા છે અને તેથી એ પણ કિંપાક ફળતુલ્ય છે એવું જણાવવાનો શ્રીવાસ્વામીનો અભિપ્રાય છે.
સમાધાન : અહીં સૌ પ્રથમ એ જાણવા જેવું છે કે શ્રીવાસ્વામી રાજા અને એના પરિવાર વગેરેને દેશના આપી રહ્યા છે. આ બધા કાંઈ જૈન ધર્મ જ પાળી રહ્યા છે એવું નથી કે જેથી તેઓની આશયશુદ્ધિ માટેના પછીના તબક્કા માટે મોક્ષાભિલાષા પર જોર મારવા માટે આ દેશના અપાઈ રહી છે એવું માની શકાય. અહીં તો શ્રોતાવર્ગને જૈન ધર્મ પ્રત્યે આકર્ષવા માટે દેશના અપાઈ રહી છે, એટલે જૈનધર્મને કિંક ફળતુલ્ય અસુંદર કહેવાની વાત જ અપ્રસ્તુત છે. વળી, આગળ-પાછળના શ્લોકોનો વિચાર કરતાંય આ જણાય છે કે... મોક્ષના આશયશૂન્ય ઘર્મને કિંપાક ફળતુલ્ય કહેવાની અહીં વાત નથી, પણ અજૈનધર્મને કિંપાક ફળ સદશ કહેવાની વાત છે. તે આ રીતે –
કયો ધર્મ કિંપાક ફળતુલ્ય છે એની વ્યાખ્યા ...િ ... શ્લોકમાં છે. સંસારભય અને મોક્ષના આશય વિના કરાતા જૈનધર્મને પણ અહીં અસુંદર તરીકે જણાવવાનો અભિપ્રાય છે એવું સ્વીકારીએ, તો એનો અર્થ એ થાય કે ઘર્મની સુંદરતા અસુંદરતા માટે ઘર્મી મુખ્ય છે. એટલે કે ધર્મીમાં સંસારભયાદિ હોય તો ધર્મ સુંદર,અન્યથા એ અસુંદર.તેથી, સંસાર-ભયાદિ ધર્મમાં રહેનારી ચીજ રહેતી નથી. તો પછી, જે ધર્મમાં સંસારભય કે મોક્ષની અભિલાષાનો અંશ પણ નથી.” આવું વ્યાખ્યાકથન જ અસંગત થઈ જાય છે.
આના બદલે “અજૈન ધર્મોને અસુંદર કહેવાનો અહીં અભિપ્રાય છે એવું માનીએ, તો ધર્મની સુંદરતા- અસુંદરતા માટે એનું સ્વરૂપ જ મુખ્ય ભાગ ભજવનારું બનવાથી આવી કોઈ અસંગતિ રહેતી નથી. જે ધર્મમાં સંસારભય કે મોક્ષની ઈચ્છા માત્ર પણ નથી... અર્થાત્ જે ધર્મમાં સંસાર-શયનીસંસાર પરના ઉદ્વેગની અને મોક્ષની ઈચ્છાની = ઉપાદેયતાની કોઈ વાત જ નથી, એ ઘર્મને અહીં કિંપાક ફળતુલ્ય અસુંદર તરીકે કહેલો જાણવો. તે ધર્મ