________________
તા. ૬-૭-૯૪, મંગળવાર.
અનંત ઉપકારી, અનંત જ્ઞાની શ્રી તીર્થંકર પરમાત્મા દાનધર્મની ઉચિત મર્યાદાનો પ્રબોધ કરનારા આ ધર્મતીર્થની સ્થાપના કરે છે.
ધર્મ દાન-શીલ-તપ અને ભાવરૂપે છે અને એ ચારેયમાં દાનધર્મને પહેલો મૂક્યો અને શ્રેષ્ઠ બતાવ્યો છે. શાસ્ત્રમાં દાનના પ્રકારો, તેને યોગ્ય ભૂમિકાઓ, ઉત્તમ દાન, હલકું દાન વગેરે ઊંડાણથી સમજાવ્યું છે.
કેવળ સ્વાર્થબુદ્ધિથી કરાતી દાનપ્રવૃત્તિ એ દાનધર્મ નથીઃ .
દરેક દાનમાં શુભભાવ તો અવશ્ય જોઈએ જ. કેવળ સ્વાર્થબુદ્ધિથી કરાતી દાનપ્રવૃત્તિ તે વાસ્તવમાં દાનધર્મ નથી. જેમ કે advertisement-જાહેરાતો વગેરે માટે અપાતા ડોનેશનો, સ્કૂલમાંadmission-પ્રવેશ માટે અપાતાં donationમાંદાનમાં પણ આપનારને દાનનો ભાવ નથી હોતો અને લેનારને લાંચનો ભાવ હોય છે. આજે મોટી કંપનીઓના સોદા થાય ત્યારે પણ મોટા ભાગે મેનેજરોને ખુશ કરવા પડતા હોય છે, gift-ભેટસોગાદ વગેરે આપવી પડતી હોય છે, જેના લાખો રૂપિયા થતા હોય છે, તેમાં પણ શુભભાવ હોતો નથી. આ અશુભ ભાવપ્રેરિત દેખાવથી દાનપ્રવૃત્તિ હોય છે; વાસ્તવમાં તો નિઃસ્વાર્થ ઉદારતાના ભાવ સાથે સ્વમાલિકીની વસ્તુ આપવા તૈયાર થાય ત્યારે જ દાન કહેવાય. વેપારમાં મોટા ઘરાકને સાચવવા ૨૦૦ -૩૦૦ રૂપિયા નાસ્તામાં ખર્ચી નાંખો તે દાન નથી. ત્યાં તો ઉદારતાનો દેખાવમાત્ર છે. મનમાં દાનનો ભાવ જ નથી, ફક્ત સ્વાર્થ સાધવાની વૃત્તિ છે.
સભા:- સ્વાર્થ અને પરમાર્થ બે ભેગા હોય તો?
સાહેબજી:-પરમાર્થ શબ્દ ઊંચો છે. અહીં પરમાર્થ નહીં પણ પરાર્થ બોલો. બે ભેગા હોય તેમાં જેટલો શુભ ભાવ છે તેટલું પુણ્ય, અને અશુભ ભાવ છે તેટલું પાપ બંધાય.
લોકોત્તર દાનધર્મ “અનુકંપા”
૫૨
