________________
ઘણી છે. હમણાં નરેન્દ્રભાઈ (ચોપાટી સંઘના પ્રમુખ) એક ‘તબીબી ક્ષેત્રે હિંસા નામનું પુસ્તક વાંચવા લાવેલા, જે સ્વયં ડૉક્ટરે લખ્યું છે, તેના reports વાંચો તો અરેરાટી થઈ જાય.
આજનું કુશિક્ષણ ભાવહિંસાનું મોટામાં મોટું કેન્દ્ર છે, તેથી લાચારીથી તે લેવું પડે તો પણ તેને ખોટું તો માનો જ, દાન ન આપો, અનુમોદન ન કરો :
સભા -ડૉક્ટરથી કરાયેલી હિંસા દ્રવ્યહિંસા ન કહેવાય?
સાહેબજી:- દ્રવ્યહિંસા જ છે, તે જીવોને શરીરથી જ મારે છે, જ્યારે શિક્ષણ એ તો ભાવહિંસા છે. જે ભણવાથી વ્યક્તિ આત્મા-પરમાત્મા ભૂલીને ધર્મની વિરુદ્ધ જાય, તે શિક્ષણથી ભાવહિંસા જ થશે.
હું જ્યારે નવમા ધોરણમાં ભણતો હતો ત્યારે એક વખત સર સાથે ઝઘડો થઈ ગયેલો. તેમણે બાયોલોજીમાં સમજાવવાનું ચાલુ કર્યું કે આપણા શરીરો cellકોષમાંથી બને છે ને એક શરીરમાં સ્વતંત્ર હજારો cell છે. જયારે માણસ જીવતો હોય છે ત્યારે cellમાં protoplasm હોય છે જેનાથી બધી જીવનક્રિયા ચાલે છે, અને મરતી વખતે તે protoplasmનો નાશ થઈ જાય છે. ત્યારે મેં કહ્યું કે “સર, જો, protoplasmથી જ લાઇફ ચાલતી હોય તો એ જ protoplasm જે ૩૦ કેમીકલ્સમાંથી બને છે, તેને લેબોરેટરીમાં બનાવી જડ વસ્તુમાં inject કરીએ તો જીવનક્રિયા ઉત્પન્ન થઈ શકે? રસાયણશાસ્ત્રથી જો આ બનતું હોય તો ચાલુ કરો.” આવું સાંભળતાં સર એકદમ ચિડાઈ ગયા. મેં કહ્યું કે જો તમારા વિજ્ઞાન પ્રમાણે આત્મા નથી તો દલીલથી અમને સમજાવો. પણ તેઓ જવાબ ન આપી શક્યા. આ ભણતરથી વિદ્યાર્થીઓ નાસ્તિક જ બને.
હોસ્પિટલમાં દ્રવ્યહિંસા છે અને ભણતરમાં ભાવહિંસા છે, જે વધારે ખરાબ અને વધારે ભયંકર છે.
સભા:- અમે ન ભણાવીએ તો સંસારમાં થોડું ચાલે તેમ છે?
સાહેબજી:- તમે લોકો સુખી માણસ છો. તમે તમારા સંતાનને ઘરે પણ સારી રીતે ભાષાજ્ઞાન-ગણિત વગેરે ભણાવીને તૈયાર કરી શકો તેમ છો. વળી અત્યારે સમાજમાં ડીગ્રી વગરના પણ લાખો રૂપિયાની કમાણી કરે જ છે, છતાં જો તમારો દીકરો તમારા સમાજમાં ન ભણવાથી અભણ કહેવાશે એવો ડર હોય તો તેને કદાચ
૫૦.
લોકોત્તર દાનધર્મ “અનુકંપા”