________________
વ્યાખ્યાન - ૨૬
તા. ૨૨-૮-૯૪, સોમવાર, ચોપાટી.
અનંત ઉપકારી, અનંત જ્ઞાની શ્રી તીર્થંકર પરમાત્મા નિર્મળ સમ્યગ્દર્શન ગુણને પ્રાપ્ત કરાવવા આ ધર્મતીર્થની સ્થાપના કરે છે.
સ્વયં સાધનાથી પરિપૂર્ણ બની ઉપદેશ આપનારા તીર્થકર ભગવંતોનો એક જ ઉદ્દેશ છે કે જગતના જીવમાત્ર આત્મકલ્યાણ કરે. સ્વકલ્યાણ માટે પુરુષાર્થ તો દરેક જીવે પોતે જ પોતાની જાતે કરવાનો છે, પરંતુ પ્રભુ તો ઉપદેશ દ્વારા જગતને સાચી દૃષ્ટિ આપે છે, અને તે જ સાચું દર્શન છે જેનું બીજું નામ સમ્યગ્દર્શન છે. તે પ્રાપ્ત કરાવવા જધર્મતીર્થની સ્થાપના છે. જીવ સમ્યગ્દર્શન પામે એટલે તેની બુદ્ધિ નિર્મળ બને છે. પછી તેનો બધો જ પુરુષાર્થ વિકાસના સાચા માર્ગે જ થાય છે.
સમકિત અને મિથ્યાત્વ એ સામસામાં પાસાં છે. સમકિતની હાજરીમાં જીવ જે પણ પ્રયત્ન કરે તે તેના લાભમાં છે, પુણ્યનો અનુબંધ સમકિતને આભારી છે. જેમ જેમ મિથ્યાત્વ નાશ પામતું જાય તેમ તેમ પાપના અનુબંધને બદલે પુણ્યના અનુબંધ પડવાના ચાલુ થઈ જાય છે, અને જયારે મિથ્યાત્વ સંપૂર્ણ અટકે એટલે તેને નવા પાપનો અનુબંધ સંપૂર્ણપણે અટકે છે. તેથી જ પાપના અનુબંધમાંથી છૂટવું . હોય તો મિથ્યાત્વમાંથી છૂટવું પડે. રુચિ, સંસ્કાર અને અનુબંધ બંનેની આધારશિલા છે :
કર્મના અનુબંધને સમકિત અને મિથ્યાત્વ સાથે જોડાણ છે, કારણ કે તમે જે પ્રવૃત્તિ કરતા હો ત્યારે તમારી રુચિ, તમારું વલણ જે તરફ હોય તે પ્રમાણે તમારા આત્મા પર સંસ્કાર પડે છે. તમારા સંસારમાં પણ આ જ નિયમ છે કે તમે રસ વગર જે પ્રવૃત્તિ કરો છો, તેના આત્મા પર ગાઢ સંસ્કાર પડતા નથી. દા.ત. તમે જેટલું વાંચો છો, વિચારો છો એ બધું જ તમને કાંઈ યાદ રહેતું નથી, પણ જે વિષયમાં તમારો તીવ્ર રસ જોડાયો હોય તે જ યાદ રહે છે. જેમ તમને કોઈ લોકોત્તર દાનધર્મ “અનુકંપા”
૨પ૦