________________
સાહેબજી:- મહાત્મા રોગ આદિથી ઘેરાયેલા હોય અને તેમનાં દુઃખ દૂર કરવાની તમને ભાવના થાય, પણ તે વખતે તેમના માટે બિચારાનો ભાવ આવે તો અશુભ ભાવ છે, ત્યાં પૂજ્યભાવ જોઈએ. સુપાત્રને બિચારારૂપે દયાબુદ્ધિથી દાન કરો તો પાપ લાગે. દયાપાત્રમાં ભક્તિભાવ કરો તો તમારામાં સમકિત હોય તો પણ ચાલ્યું જાય, અને ન હોય તો આવવાનો સવાલ જ આવતો નથી. બધે જ વિવેક શીખવો પડે. - દાનધર્મ જીવનમાં અનિવાર્ય છે. તમારી શક્તિ હોય અને દાન ન કરો તો અંતરાય કર્મ બંધાય. દાનધર્મ શ્રેષ્ઠ ધર્મ છે, અને તે કરતાં આવડે તો છેક મોક્ષ સુધી પહોંચાડે, અનુકૂળ ભૌતિક સામગ્રી પણ અપાવે, તેનો મહિમા અપરંપાર છે. તમામ ધર્મોમાં દાનધર્મ કરવાની પ્રેરણા છે, પણ જૈનશાસ્ત્રમાં દાનધર્મનો ઘણો વિસ્તાર છે. વોલ્યુમોનાં વોલ્યુમો ભરાય તેટલી વાતો છે.
નવકારમાં “નમો અરિહંતાણં'થી ચાલુ કરી “નમો લોએ સવ્વસાહૂણં સુધીમાં નમસ્કાર પૂરા કર્યા. કારણ કે અહીંયાં પંચ પરમેષ્ઠીને પૂજય ગણ્યા છે. શ્રાવક . ચતુર્વિધ સંઘના ઘટકરૂપે ભક્તિપાત્ર ખરો, પણ નવકારમાં શ્રાવકનો નંબર ન જ લાગે; કારણ કે સાધુ માટે શ્રાવક પૂજ્ય નથી. અમને તમારા માટે ભક્તિભાવ થાય તો પણ અમને પાપ લાગે. પોતે જે ભૂમિકામાં હોય તેનાથી નીચી ભૂમિકાવાળાની ભક્તિ કરવાની ન હોય.
સભા:- તો પછી આચાર્યોએ શ્રાવકોનાં જીવનચરિત્રો શું કામ લખ્યાં?
સાહેબજી:- ક્યાંય તેઓએ શ્રાવકને હાથ જોડ્યા છે? ખમાસમણું આપ્યું છે? નમસ્કાર કર્યો છે? તેમણે ભક્તિ નથી કરી, પણ શ્રાવકના ગુણોની અનુમોદના કરી છે. અરે ! અજૈન હોય અને તેનામાં મોક્ષમાર્ગાનુસારિતાના ગુણો હોય, તો તીર્થંકર પરમાત્મા પણ તેની અનુમોદના કરે છે; તો પછી અમને શું વાંધો હોય? અનુમોદના કરવી જુદી વાત છે, ને પૂજયભાવ લાવવો તે જુદી વાત છે. પ્રભુ પણ શાસનના નાયક છે ત્યાં સુધી ગુણની ઉપબૃહણા કરે છે. તેમણે કામદેવશ્રાવકની અનુમોદના કરી છે.
એક વખત કામદેવશ્રાવક પૌષધમાં છે, ત્યારે, રાત્રે દેવતાએ તેમને ચલાયમાન કરવા ઉપસર્ગો કર્યા છે. આ દસ મહાશ્રાવકોમાં એક એક પાસે એટલું ધન છે, જે હાલના ભારતના કોઈ પણ શ્રીમંતના ધન કરતાં અધિક છે, પરંતુ ધર્મ કરવા બેસે
૧૬
લોકોત્તર દાનધર્મ “અનુકંપા”