________________
વિકાસ કરો; તેમ જનમજનમની સાધના કરતાં કર્મો તૂટતાં જાય, ને આત્મા ધીરે ધીરે ગુણો પામતાં પામતાં અંતે સર્વગુણસંપન્ન થઈ મોક્ષે જાય છે. પણ જ્યાં સુધી સંસારમાં છીએ ત્યાં સુધી આ હિતકારી પુરુષાર્થ કરવા માટે સામગ્રીયુક્ત મનુષ્યભવ કે દેવગતિ જોઈએ. કૂતરા, બિલાડા કે નરકના ભવોમાં કે બહેરા, બોબડા, તોતડા મનુષ્યના ભવમાં શું ધર્મ કરી શકશો ? સાધના કરવા માટે પણ બધી સામગ્રી અનુકૂળ જોઈએ. હવે આ આપનાર કોણ ? પુણ્ય જ છે. તેથી જ પુણ્યને એકાંતે હેય બોલવું તે મિથ્યા એકાંતવાદ છે. જે પુણ્ય આત્માને કલ્યાણનું સાધન ન બનતાં દુર્ગતિનું સાધન બને છે, તે પુણ્ય હેય છે. પણ બધા જ પુણ્યને હેય માનો તો એકાંતે નિશ્ચયવાદ
આવશે.
મોક્ષે તો સર્વ કર્મનો ક્ષય કરીને જવાનું છે, અને સર્વ કર્મના ક્ષયના કારણભૂત , શુદ્ધ ભાવો કરવા માટે પણ કોઈક શુભ આલંબન જોઈશે. જેમ કે શાસ્ત્રો. તેને ભણવા માટે કે સમજવા માટે પુણ્યથી જ સામગ્રી મળશે. શાસ્ત્રો સમજવા કે આચરવા પૂરક સાધન તરીકે જે પુણ્ય જરૂરી છે તે આવકાર્ય છે, પણ જે પુણ્ય આત્માને નુકસાન કરે તે જ પુણ્યથી ડરવાનું છે.
તે
પુણ્યના અનુબંધવાળું પુણ્ય જુદું ને પાપના અનુબંધવાળું પુણ્ય જુદું છે, લક્ષ્યમાં રાખવાનું છે. ક્યારે પણ તમારી સામે કોઈ જીવ આવે, ત્યારે તેનું પુણ્ય કેવા પ્રકારનું છે, કયા અનુબંધવાળું છે તેનો વિચાર કરી શકો તેવી તમારે દૃષ્ટિ કેળવવી જોઈએ.
અનુબંધનો મહિમા :
મહાપુરુષો અનુબંધનો મહિમા ગાતાં કહે છે કે, દુનિયામાં જેટલા પણ જીવો રખડે છે, તેમાં કારણ એ જ છે કે તે આત્માઓએ કદી અનુબંધ સુધાર્યો નથી. પ્રવૃત્તિ અને ભાવો સુધાર્યા; તેના દ્વારા બંધ સુધાર્યો, એટલે કે આત્માએ અશુભ પ્રવૃત્તિ છોડી શુભપ્રવૃત્તિ કરી, આત્માએ અશુભભાવો છોડી શુભભાવો કર્યા, આત્માએ અશુભબંધો છોડી શુભબંધો મેળવ્યા; પણ કદી અશુભ અનુબંધને તોડીને શુભઅનુબંધને ન ગોઠવ્યો. જગતના જીવો જો કણિયા જેટલો પણ પુણ્યનો અનુબંધ આત્મા પર પાડી શકે, તો તે જીવો દીર્ઘકાળે પણ મોક્ષે જઈ શકે.
૨૧૦
લોકોત્તર દાનધર્મ “અનુકંપા”