________________
બન્યા, બાંદરમાંથી પ્રત્યેક વનસ્પતિ બન્યા પછી બેઇન્દ્રિય, તેઈન્દ્રિય, ચઉરિન્દ્રિય તેમ ક્રમશઃ ઉપર ઉપર ચડ્યા. વળી ચડતીનો આ જ ક્રમ સળંગ જળવાય તેવું નથી. ઘણી વખત એક જ યોનિમાં અસંખ્ય ભવ થયા પછી જીવ ઉપર આવે. આમાં ચઢઊતર પણ થાય. હવે સૂક્ષ્મમાંથી બાદર થયો તે પુણ્ય બાંધીને, એકેન્દ્રિયમાંથી બેઇન્દ્રિય થયો તે પણ પુણ્ય બાંધીને, ને બેઇન્દ્રિયમાંથી તેઇન્દ્રિય થયો તો તે પણ પુણ્ય બાંધીને. હવે બેઇન્દ્રિય કરતાં તેઈન્દ્રિય વધારે વિકસિત છે, પણ જો તે મળેલી શક્તિનો સદુપયોગ ન કરે તો ઉપર ન ચઢે, પણ નીચે જ જાય. એટલે મળેલી શક્તિનો ઉત્તરોત્તર સદુપયોગ કરીને જ ક્રમશઃ આપણે ચઉરિન્દ્રિયમાંથી પંચેન્દ્રિયમનુષ્ય આદિ થયા. અર્થાત આપણે અનેક વખત પુણ્ય બાંધ્યું અને તેનો વારંવાર સદુપયોગ કર્યો ત્યારે જ માનવ સુધી પહોંચ્યા, છતાં એટલા માત્રથી જ આપણે પુણ્યાનુબંધી પુણ્યવાળા ન કહેવાઇએ.
પુણ્ય બાંધવાની શક્તિ પણ પુણ્યથી મળે. દા.ત. પૈસા વધારે કમાવા હોય તો ૫૦૦ રૂપિયાની મૂડીવાળા કરતાં ૨૫000ની મૂડીવાળો વધારે કમાઈ શકે. જેમ કમાણી વધે, તેમinvestment (મૂડીરોકાણ) વધારે કરી શકે. બસ, આ જ રીતે એક પુણ્યથી મળેલી શક્તિના સદુપયોગ દ્વારા નવા પુણ્યને બાંધી શકો, છતાં તે બંધમાત્ર છે, આમાં પુણ્યનો અનુબંધ નથી; કારણ કે આ પુણ્યનીserial(ક્રમ) પણ પ-૨૫ ભવ ચાલશે, ત્યારબાદ સંચિત પુણ્યથી મોજમજા કરી, પાપ બાંધી દુર્ગતિમાં ભવની પરંપરા સર્જશે. કેટલુંય પુણ્ય ભેગું કરીને તેનાથી ભારે શક્તિ-સામગ્રી મેળવીને, પછી તીવ્ર પાપ કરીને ઘોર દુર્ગતિમાં જ જશે. અર્થાત્ પુણ્યનો સદુપયોગ કરો એટલામાત્રથી તે પુણ્ય પુણ્યાનુબંધી પુણ્ય નથી થઈ જતું. જે નવાપસાભાર પણ પુણ્યાનુબંધી પુણ્ય બાંધે તે જીવનો મોક્ષ નક્કી જ છે. પુણ્યાનુબંધી પુણ્યમાં છેક મોક્ષ અપાવવાની શક્તિ છે. તેને જે બાંધે તેનો વહેલો-મોડો ઉદ્ધાર થવાનો જ. પુણ્યાનુબંધમાં સંસારરસિકતા અને અવિવેક મોટી અર્ગલારૂપ, અને તેને દૂર કરનાર વૈરાગ્ય અને વિવેકના ભાવો :
મોક્ષે જવામાં જેમ આંતરિક દૃષ્ટિએ સંવર-નિર્જરા ઉપયોગી છે, તેમ બાહ્ય દષ્ટિએ પુણ્યાનુબંધી પુણ્ય પણ ઉપયોગી છે. પુણ્યાનુબંધી પુણ્ય બાંધવા માટે જે criteria-માપદંડ મૂક્યા છે તે તેના ઈચ્છકે સમજવા પડે.
-
-
NNNNNNNN
લોકોત્તર દાનધર્મ “અનુકંપા”
૧૯૧