________________
C
.,
તા. ૧૨-૮-૯૪, શુક્રવાર.
અનંત ઉપકારી, અનંત જ્ઞાની શ્રી તીર્થંકર પરમાત્મા શ્રેષ્ઠ પરોપકાર કરવાની ભાવનાથી ધર્મતીર્થની સ્થાપના કરે છે.
આ જગતમાં પરોપકાર એ ઉત્તમ ધર્મ છે. કોઇપણ આત્માને સદ્ધર્મની પ્રાપ્તિ કરાવવી તે શ્રેષ્ઠ પરોપકાર છે. બીજા ઉપકાર તો થોડો વખત જ સુખ-શાંતિ આપે છે, જ્યારે આ ઉપકાર તો ભવોભવ સુધારે છે અને કરનારને પણ ભવાંતરે શ્રેષ્ઠ માર્ગ મળે છે. તેથી આવી પ્રવૃત્તિને સમ્યફ ઉપકાર કહે છે. તીર્થકરો કેવલજ્ઞાન પામે, પછી તેમનો મોક્ષ નક્કી જ હોય છે. તેમના આત્મા પરથી ઘાતિકર્મનાં બંધન તૂટી ગયાં છે, તેમને ફળની કોઈ આશા નથી, છતાં આવો શ્રેષ્ઠ પરોપકાર સહજતાથી કરે છે. “ . ભૂમિકા પ્રમાણે પરોપકારની પ્રવૃત્તિ પણ બદલાય છે. તીર્થકરોમાં પરોપકાર પણ શ્રેષ્ઠ છે, છતાં તેમને પણ પરોપકાર કરવા સામેનો જીવ લાયક જોઈએ. જો તેનામાં ઉપકારને ઝીલવા જેટલું સ્તર ન હોય, તો પરોપકાર સફળ થાય નહીં. : તીર્થકરોને સાધનાકાળમાં જગતના જીવમાત્ર ઉપર ઉપકાર કરવાની ભાવના હતી. આજ સુધીમાં અનંતા તીર્થકરો થઈ ગયા. બધાએ સાધનાકાળે આ જ પરોપકારની ભાવના કરી હતી. વળી, ભાવતીર્થકર બન્યા પછી સર્વ તીર્થકરોમાં ઉત્કૃષ્ટ તારકશક્તિ હતી. છતાં બધા જીવો તરી ન શક્યા, થોડા જીવો જ તરી શક્યા તેનું કારણ એ જ કે સર્વ જીવોમાં તરવાની લાયકાત-યોગ્યતા નથી. સાધુની આ અપવાદિક અનુકંપાનું લક્ષ્ય પણ દરિદ્રનાં દુઃખ-દર્દ દૂર કરવાનું નહિ પણ યોગ્ય જીવને મોક્ષમાર્ગે ચડાવવાનું છે :
પરોપકારનાં અનેક સાધન છે તેમાં અનુકંપા પણ એક શ્રેષ્ઠ સાધન છે. શ્રાવક જિનાજ્ઞા મુજબ જે અનુકંપા કરે છે, તેમાં સામેનો જીવ જો ગેરલાયક હોય તો ધર્મન લોકોત્તર દાનધર્મ “અનુકંપા”
૧૦ ૩
