________________
તા. ૮-૮-૯૪, સોમવાર અનંત ઉપકારી, અનંત જ્ઞાની શ્રી તીર્થંકર પરમાત્મા શુદ્ધ ધર્મની પ્રાપ્તિ કરાવવા આ ધર્મતીર્થની સ્થાપના કરે છે.
દાનધર્મનો પ્રાણ લોકોત્તર વિવેક:
દાન, શીલ, તપ આદિ ધર્મમાં જો પ્રાણરૂપ કાંઈ હોય તો તે ભાવધર્મ છે. જ્યાં સુધી ભાવનો વિવેક ન પ્રગટે ત્યાં સુધી તે જીવ ધર્મના વિશિષ્ટ લાભ મેળવી શકતો નથી. તેથી શાસ્ત્રો દાન આદિ ધર્મને સમજાવે છે તેમાં દાનધર્મલોકોત્તર ભાવ સાથે કરવાનો છે. દાનધર્મમાં સાત ક્ષેત્ર સુપાત્રનાં અને આઠમું અનુકંપાનું ક્ષેત્ર મૂક્યું છેઃ આ ગ્રંથમાં ભાવધર્મનો લોકોત્તર વિવેક અને તેનું ઊંડાણ દર્શાવેલ છે.
અનુકંપાદાન અજૈનો કરે તેના કરતાં જૈનોની અનુકંપાનો ઉદ્દેશ-ભાવ જુદો છે. પ્રત્યેક ક્રિયામાં મૂલ્ય ભાવનું છે. અનુકંપા કરવાના અવસરે પણ વિશેષ ભાવ જોઈએ. તમે કેટલા દુઃખીનાં દુઃખ-દર્દ દૂર કર્યા કે તે કરવાની કામના કરી, તેનું મૂલ્ય નથી; પણ દુઃખ દૂર કરતી વખતે મનમાં ભાવના શું છે અને આશયો કયા છે, તેનું જ ખરું મૂલ્ય છે. દાનપ્રવૃત્તિ કરતી વખતે ભાવનો વિવેક ઓછો હોય તો તમે મહાફલને મેળવી શકો નહીં. આનંદ-કામદેવ આદિ શ્રાવકો અલ્પદાન કરે તેમાં પણ આત્મિક દષ્ટિએ ઘણા લાભ મેળવે. ભાવના બળથી નાના અનુષ્ઠાન દ્વારા પણ મહાફળને પ્રાપ્ત કરી જાય. અનુકંપાની મહાનતા અને પરમોપાદેયતા ક્યારે? :
જો ભાવની સૂઝ-સમજ ન હોય તો લાખોનું દાન કરીને પણ વિશેષ લાભ મેળવી શકો નહીં. તેથી જ ભાવોની વિશુદ્ધિ જાળવવા પ્રયત્ન જરૂરી છે. શાસ્ત્રમ દ્રવ્ય, ક્ષેત્ર, કાળનું મહત્ત્વ છે, પણ તે પ્રધાન નથી, ગૌણ છે; અતિશયતા ભાવની
૧૩૪
લોકોત્તર દાનધર્મ “અનુકંપા'
