Page Text
________________
અભિવ્યક્ત કષાયોની જેમ, વૃત્તિમાં પડેલા સુષુપ્ત કષાયો પણ સતત પાપબંધ કરાવે છે ઃ
સભા :- આ બધામાં મૂળ કષાયો જ કામ કરે ને ?
સાહેબજી :- હા, કષાયો તો આત્મામાં રહેલા જ છે, અશુભભાવ પણ કષાયથી થાય છે અને પુણ્ય પણ કષાયથી જ બંધાય છે. જેનામાં કષાયો ન હોય તેને પુણ્યપાપ એકેય બંધાતું નથી. કોઇપણ આત્માને કર્મ બાંધવા માટે રાગ-દ્વેષની ચીકાશ તો જોઈએ જ. મૂળમાંથી કષાયો જાય તેને વીતરાગ કહેવાય. ૧૧-૧૨મા ગુણસ્થાનકે આત્મા વીતરાગી હોય છે. ત્યાં બધા કર્મનો બંધ અટકી જાય છે. ફક્ત શાતાવેદનીય કર્મ આત્મા પર આવે છે, પણ અડીને ખરી જાય છે, અર્થાત્ બંધાતું નથી. વીતરાગને માત્ર જૂનું કર્મ ભોગવવાનું રહે. ભોગવીને પૂરું કરે એટલે મોક્ષ નક્કી. પણ કષાયો
કોને કહેવાય તે સમજો .
તમે તો ક્રોધનો અર્થ એ કરો છો કે માણસ લાલચોળ થઈ જાય ને થપ્પડ મારવા ઊભો થાય તો ક્રોધ કર્યો કહેવાય. પણ ના, તેવું નથી. પ્રકૃતિમાં જે કામ-ક્રોધ-માનમાયા-લોભની વૃત્તિઓ પડી છે, તે જ કષાયો છે, જે નિમિત્ત મળતાં જ બહાર આવે. તમે વગર કારણે ગુસ્સે થાઓ તો ગાંડામાં જ ખપો, માટે સતત ક્રોધ વ્યક્ત નથી કરતા, પણ મનમાં નથી એવું નથી. મનમાં છે તે જ નિમિત્ત મળે ત્યારે બહાર આવે છે. જેમ કોલસાને પેટાવ્યા પછી તેના પર રાખ વળી જાય, એટલે એ દેવતા ઓલવાઇ નથી ગયો, માત્ર જરાક ફૂંક મારો એટલે પાછો સળગવા માંડે. તેવી જ રીતે તમે અંદરથી ધખો જ છો, બહાર જ ખાલી રાખ બાઝી ગઈ છે.
સભાં ઃ- બેભાન માણસને કર્મ ઓછું બંધાય ને ?
સાહેબજી :- બેભાન માણસ ભાનમાં આવે અને ગાળ આપે તો અંદરનો ભાવ કેવો કહેવાય ? અંદર તો ક્રોધની હોળી સળગતી જ છે, તેથી કર્મબંધ ચાલુ જ છે. ઊંઘમાં પણ કર્મ બંધાય છે. કષાય બહાર અભિવ્યક્ત કરો તો જ કર્મ બંધાય તેવું નથી. જો એમ જ હોય તો તમને એક ઊંઘની ગોળી આપી દેવાથી કર્મબંધ અટકી જાય. સામાયિકમાં પણ તમારું મન બધે ફરી આવે છે જેથી કર્મ બંધાય છે. એના કરતાં ઊંઘાડી દઇએ તો ઓછું કર્મ બંધાય એવું પણ નથી. ઊંઘમાં પણ મનમાં જેટલી સારી વૃત્તિઓ છે તેનું પુણ્ય બંધાતું હોય છે અને ખરાબ વૃત્તિઓનું પાપ પણ બંધાતું હોય છે.
લોકોત્તર દાનધર્મ “અનુકંપા”
૧૨૯
| SR No. | 005875 |
| Book Title | Lokottar Dandharm Anukampa |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Yugbhushanvijay |
| Publisher | Gitarth Ganga |
| Publication Year | 2003 |
| Total Pages | 290 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 19 MB |