________________
તા. ૩-૮-૯૪, બુધવાર અનંત ઉપકારી, અનંત જ્ઞાની શ્રી તીર્થંકર પરમાત્મા જગતના જીવમાત્રની હિતચિંતાથી ધર્મતીર્થની સ્થાપના કરે છે.
જગતમાં એવો કોઈ જીવ નથી કે જેની હિતચિતા માટે પ્રભુએ સમુચિત વિચાર ન કર્યો હોય. માટે જૈનધર્મની પ્રવૃત્તિ કરતાં તેમાં બાહ્ય દૃષ્ટિએ હિંસા દેખાય તો વિચારવાનું કે આનાથી પરિણામે વિપુલ અહિંસા અવશ્ય થશે.
અનુકંપાનું લક્ષ્ય શાસનપ્રભાવનાઃ
જેમાં વિપુલ અહિંસા અંતિમ ફળરૂપે સમાયેલી ન હોય તેને જૈનશાસ્ત્રો ધર્મ સ્વીકારવા તૈયાર નથી. દા.ત. ભૂખ્યાને અન્ન આપો, નગ્નને વસ્ત્ર આપો, પશુને ઘાસચારો નાખો, ઘર વગરનાને ઘર આપો, આજીવિકા માટે ધંધો-રોજગાર આપો, કૂતરાને રોટલા આપો, કબૂતરને ચણ નાખો, કીડીને લોટ નાખો, તરસ્યા માટે પાણીની પરબ કરો કે કૂવા-તળાવ બંધાવો, આ બધી પ્રવૃત્તિમાં જેટલા જીવોને શાંતિ આપો છો તેના કરતાં અધિક બીજા જીવોને ત્રાસ થાય છે. જેમ મણ ઘાસ ખવડાવવાથી ગાયને થોડા વખત માટે શાંતિ મળશે, પણ ઘાસના જીવોને મૃત્યુનો ત્રાસ થશે, કૂતરાને રોટલો નાંખો કે કબૂતરને ચણ નાંખો તેમાં પણ આ જ નિયમ લાગુ પડશે, બીજા ઘણા જીવોનો ખાત્મો બોલાશે. એવી જ રીતે મનુષ્યની દયારૂપે રોજગાર આપશો તો વ્યાવસાયિક હિંસાની પરંપરા ચાલશે. કૂવા-તળાવ બંધાવવામાં પણ પાણીના જીવોને ત્રાસ થશે, માછલા આદિની પણ ત્રાસથી હિંસા થશે. ટૂંકમાં થોડાને શાંતિ આપતાં ઘણાને ત્રાસ થશે: તો પછી આ બધી પ્રવૃત્તિને અનુકંપામાં ગણવી કે નહિ?
આવાં સત્કાર્યોને જૈનધર્મ અનુકંપામાં નથી ગણતો. હવે જો આ કાર્યોઅનુકંપામાં ન ગણાય તો શિષ્ય દ્વારા પ્રશ્ન થયો કે, શાસ્ત્રમાં તો સંભળા': છે કે સંપ્રતિરાજાએ
લોકોત્તર દાનધર્મ “અનુકંપા”
૧૦૬
