________________
શ્રી વીતરાગ સ્તોત્ર-ચોથો પ્રકાશ
૪૧
દેવકૃત ૧૯ અતિશય
હે કરુણાસાગર ! તવ-આપના, શિરોમનરલક્ષશુ-મસ્તકના વાળ, રોમ, નખ અને દાઢી-મૂછ, અસ્થિતં-અવસ્થિત રહે છે = વધતા નથી, તિ-આ પ્રમાણે, તવ-આપનો, યં-આ, વાહોડપ-બાહ્ય પણ, યોગામહિમયોગ મહિમા, પર:અન્ય, તીર્થકર -બ્રહ્મા આદિ દેવોએ, ન માત:-પ્રાપ્ત કર્યો નથી. ત્યારે અંતરંગ યોગની વાત તો દૂર જ રહી.),
હે અપરિમિતમહિમાવાળા ભગવન્! આપના મસ્તકના વાળ, શરીરના રોમ, હાથ-પગની આંગળીઓના નખો અને દાઢી-મૂછના વાળ અવસ્થિત રહે છે. સર્વવિરતિના સ્વીકાર વખતે જેટલા પ્રમાણવાળા રાખ્યા હોય તેટલા પ્રમાણવાળા જ રહે છે, વધારે ઓછા થતા નથી. આપનો આ બાહ્ય પણ યોગમહિમા બીજાઓએ પ્રાપ્ત કર્યો નથી. આ યોગમહિમા અધ્યાત્મના માત્ર એક દેશથી સાધી શકાતો હોવાથી બાહ્ય જ છે. આ યોગમહિમા પ્રતિક્ષણ વધતા-ઘટતા કેશ વગેરેથી કદર્શિત થયેલા બીજાઓએ પ્રાપ્ત કર્યો નથી. તો પછી આપનો અભ્યતર યોગમહિમા તેમને પ્રાપ્ત થાય એની સંભાવના જ ક્યાંથી હોય ? .
બીજાઓ=અરિહંત સિવાય (બ્રહ્મા વગેરે) કુતીર્થકરો. પ્રશ્ન : બીજાઓ કુતીર્થકર કેમ છે ? • ઉત્તર ઃ સર્વજ્ઞ ન હોવાથી કૃતીર્થકરો છે.
અત્યંતર યોગમહિમા–પૂર્વે વર્ણવેલ “સર્વાભિમુખ્યતા” થી આરંભી ભામંડલ” સુધીનો યોગમહિમા અત્યંતર યોગમહિમા છે. ' પ્રશ્ન ઃ જો ભગવાનના યોગના મહિમાથી કેશ વગેરે અવસ્થિત રહે છે તો આ અતિશયને દેવકૃત અતિશયોમાં કેમ કહ્યો ? કર્મક્ષયથી થનારા અતિશયોમાં કેમ ન કહ્યો?
ઉત્તર: તમારો પ્રશ્ન સાચો છે. કેશ વગેરે અવસ્થિત રહે છે તે યોગમહિમાથી નહિ, કિંતુ સર્વવિરતિના સ્વીકાર વખતે ઇંદ્રથી પ્રેરાયેલ વજ કેશ વગેરેની ઉગવાની શક્તિ નષ્ટ કરી દે છે. તેથી કેશ વગેરે ઉગતા નથી. આથી આ અતિશય દેવકૃત જ છે.. ' પ્રશ્ન : જો એમ છે તો સ્તુતિકારે “આ પણ યોગમહિમા બીજાઓએ પ્રાપ્ત કર્યો નથી” એમ આને ભગવાનનો યોગમહિમા શા માટે કહ્યો ?
