________________
શ્રી વીતરાગ સ્તોત્ર-સોળમો પ્રકાશ ૧૪૩
આત્મગોં સ્તવ
'' અહીં ભાવાર્થ આ પ્રમાણે છે–જેમ કોઇક દયાળુએ કોઇકને બળતા ઘરમાંથી બહાર કાઢ્યો, પણ આત્મવૈરી હોવાથી તે ફરી પોતાના મસ્તકે અગ્નિને સળગાવે છે, તે પ્રમાણે લાખો ભવોમાં દુર્લભ અને મોક્ષનગર તરફ પ્રયાણ કરવા માટે નિર્વિઘ્ન માર્ગ એવા સમ્યજ્ઞાન-સમ્યગ્દર્શનને પામીને પણ પ્રતિબંધ રહિત દુષ્ટયોગથી કરેલા દુરાચરણોથી આત્મામાં દુ:ખને લાવતા મેં પણ જાણે મસ્તકે અગ્નિ સળગાવ્યો છે. પરમાર્થથી તો આ પણ ભાવશત્રુઓનો જ વિલાસ છે. (૫)
આ જ વિગતને ફરી જણાવે છે – त्वय्यपि त्रातरि त्रातर्यन्मोहादिमलिम्लुचैः ।
रत्नत्रयं मे ह्रियते, हताशो हा हतोऽस्मि तत् ॥६॥ ૬) અન્વય સહિત શબ્દાર્થ – રાત - ત્રાતા !, ત્વરિ પ ત્રાતરિ-રક્ષણ કરનારા આપ હોવા છતાં, મોરાલિનિનુ મોહાદિ ચોરો, -મારા, રત્નત્રયં-સમ્યજ્ઞાનાદિ ત્રણ રત્નો, દિયો-ચોરે છે, ત––તેથી, તા:-હું નિરાશ બની ગયો છું, હીં-હાય !, હતોw-(મોહાદિ ચોરોથી) હું હણાઇ ગયો છું.
હું ત્રાતા ! હે ભાવશત્રુથી વિક્વલ બનેલા ભવ્ય જીવસમૂહના પાલક ! ત્રણ ભુવનના લોકોનું રક્ષણ કરવા માટે કુશળ પરાક્રમવાળા અને રક્ષણ કરનારા આપ મારી સામે હોવા છતાં મોદાદિ ચોરો આપે જ કૃપા કરીને આપેલા મારા સમ્યજ્ઞાનાદિ ત્રણ રત્નોને બલાત્કારે ચોરે છે. તેથી હું નિરાશ બની ગયો છું. હાય ! મોહાદિ ચોરોએ મને મારી નાખ્યો.
હતાશા યુક્ત છે. કારણ કે સ્વામીની ગેરહાજરીમાં જે કંઇ ચોરાય છે ત્યાં પોતાના સ્વામીને જણાવીને હું પોતાની વસ્તુને પાછી લાવીશ એમ આશા રહે જ છે. પણ સ્વામીની સમક્ષ ગયેલી વસ્તુની પાછી મળવાની આશા ક્યાંથી રહે ? (૬)
૧. વિષુરિત=વિદ્વલ બનેલ. ૨. પ્રચા=કોઇ વસ્તુ વગેરેની ફરીથી આશા રાખવી.
