________________
શ્રી વીતરાગ સ્તોત્ર-પંદરમો પ્રકાશ ૧૩ ૩
ભક્તિ સ્તવ
ગુણો જગતમાં રહેલા ગુણીસમૂહના ગુણોથી અનંતગુણા મહિમાવાળા છે. આથી આપના જગતને જીતનારા અદ્ભુતસ્તવ અને મહિમસ્તવ વગેરે સ્તવોમાં વર્ણવેલા બીજા ગુણો દૂર રહો, કિંતુ આપની ઉદાત્ત અને શાંત મુદ્રાએ પણ પૃથ્વી-પાતાળસ્વર્ગ એ ત્રણે જગતને જીતી લીધું છે અપમાનથી હલકું કરી દીધું છે. કારણકે અરિહંતના જેવા બલ અને લાવણ્ય વગેરે ગુણો બીજા કોઇનામાં નથી.
ઉદાત્ત=જેનો અભિભવ ન કરી શકાય તેવી. શાંત=સર્વ લોકોની આંખોને આનંદ આપે તેવી સૌમ્ય. ઉદાત્ત પણ મુદ્રા કદાચ પરાભવ કરવા યોગ્ય હોય અને એથી પાસે જવા યોગ્ય ન હોય, આથી મુદ્રાનું શાંત એવું બીજું વિશેષણ મૂક્યું. શાંત હોવાથી પાસે જવા યોગ્ય છે. (૧)
અને એ પ્રમાણે मेरुस्तृणीकृतो मोहात्, पयोधिर्गोष्पदीकृतः ।
गरिष्ठेभ्यो गरिष्ठो यैः, पाप्मभिस्त्वमपोदितः ॥२॥ ૨) અન્વય સહિત શબ્દાર્થ , હે દેવાધિદેવ ! રો:-જે, પાપ:-પાપીઓએ, રષ્ટઃ રિઝ:-ઇંદ્ર વગેરે મોટાઓથી પણ મહાન, વં-આપનો, પોલિત:-અનાદર કર્યો છે, તેમણે, મોહામોહથી, મામેરુ પર્વતને, તૃ ત:-તૃણ કરી દીધો છે = મેરુની તૃણરૂપે ગણના કરી છે, પયોધ:-સમુદ્રને, પોષ્યવત:-ખાબોચિયું કરી દીધું છે સમુદ્રને ખાબોચિયા રૂપે જામ્યો છે.
- પાપરૂપ પડલોથી જેમની ચેતના નાશ પામી ગઇ છે તેવા જે પાપીઓએ સુર-અસુર અને મનુષ્યોના નાયકોથી પણ મહાન આપનો અનાદર કર્યો છે આપને સામાન્ય માણસની જેમ અવજ્ઞાથી જોયા છે, તેમણે મોહથી મેરુપર્વતને તૃણ કરી દીધો છે=મેરુપર્વતની તૃણ રૂપે ગણના કરી છે, સમુદ્રને ખાબોચિયું કરી દીધું છે=સમુદ્રને ખાબોચિયા રૂપે જાણ્યો છે.
- અહીં ભાવાર્થ આ પ્રમાણે છે–ખરેખર ! મનુષ્યની આકૃતિમાં પશુ તેમણે મેરુને તૃણરૂપે કર્યો નથી, સમુદ્રને ખાબોચિયા રૂપે કર્યો નથી, પણ આપની
