________________
શ્રી વીતરાગ સ્તોત્ર-પંદરમો પ્રકાશ ૧૩ ૨
ભક્તિ
સ્તવ
ક્ષપકશ્રેણિમાં આરૂઢ થયેલ આત્મા ધ્યાતા છે. ષજીવનિકાયના હિતને કરનારું પરમાત્મ તત્ત્વ ધ્યેય છે. ધ્યેયમાં એક જ પ્રકારની ચિત્તવૃત્તિનો પ્રવાહ ચાલે તે ધ્યાન છે. આ ત્રણે પહેલાં ધ્યાનનો પરિપાક થઇ રહ્યો હોય તેવી અવસ્થામાં જુદા હોય છે. ક્રમે કરીને ધ્યાનનો પરિપાક જ્યારે વિકાસ પામે છે ત્યારે એ ત્રણે એકપણાને પામે છે=ધ્યાતા અને ધ્યાન ધ્યેયમાં જ વિલીન થઇ જાય છે. આ અવસ્થામાં આત્મા હું સુખી છું કે દુઃખી છું અથવા હું છું કે હું નથી ઇત્યાદિ અનુભવતો નથી.
આવા પ્રકારના આપના યોગમાયાભ્યને જેમના હૃદયે અધ્યાત્મના સૂક્ષ્મ માર્ગમાં પ્રવેશ કર્યો નથી તેવા બીજાઓ કેવી રીતે માને ?=આ બરોબર છે એમ વિશ્વાસ પૂર્વક કેવી રીતે ધારણ કરે ? તે (=પ્રભુના યોગમાહાભ્યની શ્રદ્ધા ન કરવી તે) તેમની અયોગ્યતા છે. આપને તો સ્વાનુભવથી સુંદર વસ્તુમાં બીજાને વિશ્વાસ કરાવવાથી શું? અર્થાત્ બીજાઓને ખાત્રી કરાવવાનું આપને કોઇ પ્રયોજન નથી. (૮)
पंचदशप्रकाशः ' ઉત્તરોત્તર ગુણમહિમાવાળા ભગવાન પરમાત્મામાં જેમની ભક્તિ ઉલ્લસિત બની છે તે સ્તુતિકાર હવે અહીંથી ભક્તિ સ્તવનો ઉલ્લેખ કરતા કહે છે –
जगज्जैत्रा गुणास्त्रातरन्ये तावत्तवासताम् ।
उदात्तशान्तया जिग्ये, मुद्रयैव जगत्त्रयी ॥१॥ ૧) અન્વય સહિત શબ્દાર્થ – ત્રાત:-હે ત્રાતા !, તવ-આપના, ત્રા-જગતને જીતનારા, અન્ય મુખT:અન્ય ગુણો, તાવ માતા-દૂર રહો, ૩દ્વારશાન્તયા-ઉદાત્ત અને શાંત, મુદ્રથી પર્વ-મુદ્રાએ જ, ગાત્રથી ત્રણે જગતને, જિ-જીતી લીધું છે. ત્રણે જગતમાં બીજા કોઇમાં આપના જેવા આંતરિક ગુણો તો નથી પણ આપના જેવી બાહ્ય મુદ્રા પણ નથી.
હે ત્રાતા ! હે ભવભયથી ઉપદ્રવ કરાયેલા જીવોના પાલક ! આપના
૧. પ્રત્યય:=
