________________
શ્રી વીતરાગ સ્તોત્ર-અગિયારમો પ્રકાશ ૧૦૬
સ:-પાપથી, મીતમીતેન-બહુ ભય પામેલા, ત્વયા-આપે, ગાત્રય-ત્રણે જગતના લોકોને, નિયે-જીતી લીધા=આજ્ઞા કરીને સેવા કરનારા બનાવ્યા, મહતાં ચાતુરીમોટાઓની ચતુરાઇ, હ્રાપિ-કોઇ અપૂર્વ હોય છે.
જે જે દેશના અધિપતિને જીતે છે તે તેના દેશને પણ જીતે છે, એમ પ્રસિદ્ધ જ છે. આથી હે સ્વામી ! મન-વચન-કાયાથી નિઃસ્પૃહ અને અપરાધથી અત્યંત ભય પામેલા આપે ત્રણ ભુવનમાં અદ્વિતીય મલ્લ એવા મોહમલ્લનો ઉચ્છેદ ક૨ીને તેનાથી ભોગવાતા ત્રણ લોકને જીતી લીધા, ત્રણ લોકના મસ્તકે શાસન (=આજ્ઞા) મૂકીને સેવા કરાવી.
માહાત્મ્યસ્તવ
જે નિઃસ્પૃહ અને ભીરુ હોય તે જગતને કેવી રીતે જીતે ? પણ ભગવાન નિઃસ્પૃહ અને પાપભીરુ હતા તેથી જ જગતથી વિલક્ષણ સ્વગુણોથી જગતને જીતી લીધું. તેથી અહો ! ભુવનમાં શ્રેષ્ઠ પુરુષોની ચતુરાઇ લોકોત્તર હોય છે. નિઃસ્પૃહ અને ભીરુપુરુષો ચતુરાઇ વિના જગતને કેવી રીતે જીતે ? (૩)
વળી બીજું—
दत्तं न किञ्चित्कस्मैचिन्नात्तं किञ्चित् कुतश्चन । પ્રભુત્વ તે તથાપ્યતત્, ના વ્યાપિ વિશ્ચિતામ્ ॥૪॥
૪) અન્વય સહિત શબ્દાર્થ—
હે વિશ્વેશ ! આપે મઁચિત્-કોઇને, જિશ્ચિત્-કંઇ, ત્ત્ત ન-આપ્યું નથી, તશ્ચનકોઇ પાસેથી, વિન્નિ-કંઇ, આર્ત્ત ન-લીધું નથી, તથાપિ-તો પણ, તે-આપનું, તત્-આ, પ્રભુત્ત્ત-ઐશ્વર્ય છે. ખરેખર !, વિપશ્ચિતામ્-વિદ્વાનોની, ના-કળા, વ્હાઽત્તિ-કોઇ અપૂર્વ હોય છે.
જે બીજાને આશ્રયાદિ આપીને ઉપકાર કરે કે સ્વબળથી નિગ્રહ કરીને બીજાનું લઇ લે તે સ્વામી બને છે. ભગવાન તો (બાહ્ય) ઉપકાર અને નિગ્રહ કર્યા વિના સ્વામી બન્યા.
જ
66
આ લોકમાં તેનું જ પ્રભુત્વ થાય કે જેની આશા કે આશંકા હોય. તેમાં આ પુરુષ “આ (=અમુક વસ્તુ) મને આપશે'' એ આશા છે. આ પુરુંષ મારી પાસેથી આ (=અમુક વસ્તુ) બલાત્કારથી લઇ લેશે'' એ આશંકા છે. હે જંગદ્ગુરુ !
