________________
શ્રી વીતરાગ સ્તોત્ર-દશમો પ્રકાશ
૯૯
અભુત સત્વ
કંઇક ન્યૂન સાતરાજ દૂર ક્ષેત્રમાં રહેલા પાંચ અનુત્તર દેવોના પણ જીવાદિ તત્ત્વસંબંધી સંશયોને દૂર કરો છો. સંભળાય છે કે-અનુત્તર દેવો સંશય ઉત્પન્ન થાય ત્યારે
ત્યાં રહીને જ મનથી સ્વામીને પૂછે છે. ભગવાન વિમલ કેવલજ્ઞાનથી જાણીને અનુત્તર દેવોના અનુગ્રહ માટે પ્રશ્નોના ઉત્તરને પોતાના મનમાં ધારણ કરે છે. કંઇક ન્યૂન લોકનાળીને અપ્રતિબદ્ધ અવધિજ્ઞાનથી જોનારા અનુત્તર દેવો રૂપીમનમાં (મનોવર્ગણાના ગોઠવાયેલા પુદ્ગલોમાં) રહેલા ઉત્તરને જાણીને હર્ષપૂર્ણ બની જાય છે.
આથી અનુત્તર દેવોના સંશયોને દૂર કરવાની જગતથી વિલક્ષણ આ શક્તિ આપના સિવાય બીજા કોની પાસે છે ? અને આપનો આનાથી બીજો પણ કોઇ ગુણ પરમાર્થથી પ્રશંસાપાત્ર છે ? અર્થાતું નથી. કેમકે આપના ગુણોમાં અનુત્તર દેવોના સંશયોને દૂર કરવાનો ગુણ જ સર્વોત્તમ છે. (૩)
વળી– इदं विरुद्धं श्रद्धत्तां, कथमश्रद्दधानकः ।
आनन्दसुखसक्तिश्च, विरक्तिश्च समं त्वयि ॥४॥ ૪) અન્વય સહિત શબ્દાર્થ : હે વીતરાગ ! કાનન્દસવિત:-આનંદરૂપ સુખમાં લીનતા, અને, વિપવિત:વૈરાગ્ય એ બંને, સ્વય-આપનામાં, સ-એક કાળે રહેલા છે, વિદ્ધ-વિરુદ્ધ દિખાતી), રૂઢું-આ બીના, શ્રદ્ધાન:-અશ્રદ્ધાળુ માણસ, વર્થ-કેવી રીતે,
શ્રદ્ધત્ત-માને ? 1 . જેમનું આશ્ચર્યકારી સંપૂર્ણચરિત્ર શ્રદ્ધા કરવા યોગ્ય છે એવા હે સ્વામી !
પરમાનંદરૂપ સુખમાં લીનતા અને વિરક્તિ એ બંને ચંદ્ર-સૂર્યના તેજની જેમ પરસ્પર વિરુદ્ધ છે. સુખમાં લીનતા એ રાગરૂપ છે, અને વિરક્તિ ત્યાગના રાગરૂપ છે. એથી એ બંને એક સ્થળે કેવી રીતે રહી શકે ? આમ છતાં એ બંને આપનામાં એક જ કાળે રહેલા છે. યુક્તિરહિતની જેમ વિરુદ્ધ (દેખાતી) આ ૧. સિદ્ધિ (લોકાંત) અને અનુત્તર વિમાનો વચ્ચે બાર યોજનનું અંતર છે. ૨. મે=ભરપૂર કે વ્યાપ્ત. ૩. શીતમg=ચંદ્ર
