________________
(૨) સાથે અર્થ જણાતો હોય ત્યારે સર વગેરે અવયનાં યોગમાં તથા સહ વિ. ન હોય તો પણ નામને તૃતીયાવિભક્તિ લાગે છે. નનન सह गच्छति । आचार्येण नमति ।
(૩) વિના અવયનાં યોગમાં તૃતીયાવિભક્તિ થાય છે. ધર્મેન વિના સુવું નાસ્તિ |
(૪) હેતુવાચક નામને તૃતીયાવિભક્તિ થાય છે... વિદ્યયા. યશ:, વિનયે વિદ્યા વિ..
(૫) સ્ત્રીલીંગ સિવાયનાં ગુણવાચક હેતુ નામને પણ તૃતીયાવિભક્તિ થાય છે. મોહેન વદ્ધઃ | . (૬) ભાવે તથા કર્મણિપ્રયોગમાં કર્તાને તૃતીયાવિભક્તિ થાય છે. रामेण प्रासादो दृश्यते । कूमैं : स्रियते ।
(૭) જે અંગવાચી શબ્દો કે સ્વભાવ વગેરે તે તે વ્યક્તિની પ્રસિદ્ધિ માટે વપરાતા હોય તે તે અંગવાચીનામ તથા સ્વભાવવાચી શબ્દને તૃતીયાવિભક્તિ થાય. (પા.૩૮ નિ.૪.) :
અંગવાચીનાં ઉદા... | સ્વભાવવાચીનાં ઉદા... ૧) પન ઉંજ્ઞા - પગથી લંગડો (રાજેશ)| સ્વભાવેનોર :- સ્વભાવથી જ
ઉદાર કર્ણ ૨) મુન સુપ-મુખથી રૂપાળી..(છાયા) | પર્સેન શીતઃ - સ્પર્શથી ઠંડો પવન) ૩) નૈનાબ:- આંખથી કાણો.. (રમેશ)| વેવનેન મૃદું-વચનથી કોમળ (રામ) - (૮) તુલ્ય અર્થવાળા નામ સાથે જોડાયેલ નામને તૃતીયાવિભક્તિ લાગે છે. ન તુઃ - (દાનમાં) કર્ણ સરખો. (બુદ્ધિમાં) કૃષ્ણન સમ: - કૃષ્ણસમાન... (પા.૩૮ નિ.પ.)
(૯) વૃત, મવતુ, માં, વિમ્ એવા નિષેધવાચી અવ્યયોનાં યોગમાં નામને તૃતીયાવિભક્તિ લાગે છે. કૃત્તિ તેન - તેના વડે સર્યું... નર્ત વિસ્તરેઇ... વિસ્તાર વડે સર્યું..... (પા.૪ર નિ.પ.)
૧૦૧
