Anekantvad

SR No.: 005869
Original Sutra Author: N/A
Author: Yughbhushanvijay
Publisher: Gitarth Ganga
Publication Year: 2001
Total Pages: 160
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 14 MB

Page 87

અપનાવો તો અધર્મ થશે. સાધુની ભૂમિકાએ જે ધર્મ છે તે બધે લગાડો તો તમે અનેકાન્તવાદ ભૂલી ગયા કહેવાશો. અહિંસક ભૂમિકામાં રહેલા માટે તે અધર્મ બને છે, હિંસાની ભૂમિકામાં રહેલા માટે ધર્મ બને છે.
સભા ઃ- તમે અનુમોદના કરો ખરા ?
સાહેબજી :- તમારા માટે જે શ્રાવકધર્મ છે તે આચરો તો અમે અનુમોદના કરીએ, પણ અમે પોતે જાતે તે ધર્મ કરીએ નહીં અને કરાવીએ પણ નહિ. જગતમાં આરાધનાનો માર્ગ ચલાવવો હોય તો પોતાની ભૂમિકાથી નીચેની ભૂમિકાના ધર્મની અનુમોદના કરવી જોઈએ. એનાથી આરાધનામાર્ગ ટકી રહે છે. તીર્થંકરો પણ સાધુની આરાધનાની અનુમોદના કરે છે, શ્રાવક સારી આરાધના કરે તો તેનાં વખાણ કરે છે, અને અનુમોદનાથી જ મોક્ષમાર્ગ સ્થાપિત થાય છે, પ્રવાહ પણ તેનાથી જ ચાલે છે. માટે અનુમોદના ધર્મ છે. તમે શ્રાવકધર્મ બરાબર આચરો તો તેની સાધુ અનુમોદના કરી શકે છે. સાધુને આચરણરૂપે ભાવપૂજા હોય છે, પણ કોઈ શ્રાવક ભગવાનની આજ્ઞા મુજબ દ્રવ્યપૂજા, ભક્તિ, વિશેષ કરતો હોય તો અમને અનુમોદનાના ભાવ આવે. તમારી ભગવાનની આજ્ઞા સાથેની કોઈ પણ ક્રિયા, જેમકે પ્રભુનો પ્રક્ષાલ, પૂજા, આંગી કે પેઢીનો વહીવટ વગેરે હોય તો અનુમોદનાનો ભાવ અમને આવે; પણ તે હું કરું કે કરાવું તેવો ભાવ ન આવવો જોઈએ. અમે કહીએ કે તેની ભૂમિકામાં તે સારું કરે છે, અને તે ઉપબૃહણા કરી કહેવાય, અને તેમાં દોષ નથી. તેના દ્વારા મોક્ષમાર્ગ સ્થાપિત કરાય
છે.
જૈનધર્મમાં બધે અનેકાન્તમય દૃષ્ટિ જ છે. સ્થાનકવાસીઓ એકાન્તે ખોટા નથી. અમુક અપેક્ષાએ તેઓ સાચા છે. અમુક અપેક્ષાએ દિગમ્બરો-તેરાપંથી સાચા છે. બધે સંદર્ભ જોડવા પડે. પરંતુ તેમણે જે રીતે એપ્લીકેશન કર્યું તે ખોટું છે. પરંતુ તેમની વાતને ભૂમિકા પ્રમાણે સાપેક્ષ રીતે સમન્વય કરીને વિચારો તો બરાબર છે.
મૂર્તિપૂજા કરાય જ નહિ એ વાત અપેક્ષાએ સાચી, પણ જો તેમાં અપેક્ષા નહિ જોડો તો તમે સત્યથી વેગળા થઈ જશો. નિરપેક્ષ થઈ ગયા એટલે વાસ્તવિકતાથી વેગળા થઈ ગયા. દિગમ્બરો કહે કપડાં અડે તો કેવળજ્ઞાન ન થાય. શું કેવળજ્ઞાન થયા પછી કપડું તેમના પર આવીને પડે તો કેવળજ્ઞાન ભાગી જાય ? પરિગ્રહ તો મનમાં છે. જેના પર મમતા થાય તે પરિગ્રહ કહેવાય. શું મમતા વિના શરીર સાચવી શકાય ? તેઓ દીક્ષા પછી
અનેકાંતવાદ
८१