Page Text
________________
બાંધેલું કર્મ ભોગવવું જ પડે? કર્મફળમાં સ્યાદ્વાદ દૃષ્ટિઃ
આપણાં શાસ્ત્રોમાં અને અન્ય ધર્મમાં વાત આવે છે કે બાંધેલું કર્મ ભોગવ્યા સિવાય છૂટે નહિ. હરેક વ્યક્તિએ બાંધેલાં કર્મો ભોગવવાં જ પડે. કુદરતમાં ન્યાય એવો છે કે કોઈપણ અપરાધ સજા ભોગવ્યા વિના છૂટે નહિ, કર્મ બાંધેલું અવશ્ય ભોગવવું જ પડે. પરંતુ આને તમે નિરપેક્ષપણે બોલો તો મિથ્યા એકાન્તવાદ થાય; જેમકે પુણ્ય કે પાપ બાંધ્યું તો તેનાં ફળ ચાખવાં જ પડે. તેમાં દાખલો આપે કે પ્રભુ મહાવીરને બાંધેલાં કર્મ ભોગવવાં જ પડ્યાં, ત્યાં સુધી કેવળજ્ઞાન કે મોક્ષ તેમનો પણ ન થયો. જો કર્મે તીર્થકરને ન છોડ્યા તો શું આપણને છોડશે? કર્મ કોઈની શેહશરમ રાખે તેમ નથી.
એક તરફી આ વાત ફીટ કરી દીધી હોય કે બાંધેલું કર્મ ભોગવવું જ પડે. આ મિથ્યા એકાન્તવાદનો નમૂનો છે. કર્મનું પૂંછડું એકાન્ત પકડી લીધું કે બાંધેલું કર્મ ભોગવવું જ પડે, તો પ્રાયશ્ચિત્ત કરવાનું મફતમાં બતાવ્યું છે? બધા ધર્મોનાં શાસ્ત્રોમાં આ વિધિ છે. જો કર્મ બાંધ્યું તેમાં ફેરફાર ન થાય તો પ્રાયશ્ચિત્ત શું કામનું? શું તમે નવરાછો માટે મહાપુરુષોએ તે બતાવ્યું છે? ના, બાંધેલું પાપ વગર ભોગવે ખપાવવા માટેની પ્રક્રિયા તે પ્રાયશ્ચિત્ત છે. દૈનિક પ્રતિક્રમણ એ પ્રાયશ્ચિત્ત છે. બીજી મોટી વિરતિની ક્રિયાઓ, દાન-તપ-જપ વગેરે પ્રાયશ્ચિત્તની ક્રિયાઓ છે. માટે બાંધેલું કર્મ ભોગવ્યા સિવાય પણ પૂરું ખપાવી શકાય છે. જો ભોગવીને જ છૂટતું હોય તો પછી ધર્મસાધનાની શું જરૂર રહે? માટે જક્કીની જેમ જો સિદ્ધાંત પકડો તો મૂળભૂત તત્વ નાશ થઈ જાય છે. અમે તમને ઉપદેશ આપીએ છીએ તે દુષ્કાર્યમાંથી સત્કાર્યમાં સ્થાપિત કરવા માટે, અને જો તેનું કાંઈ ફળ ન હોય તો આ બધી પ્રવૃત્તિઓ શું કામની?
જો બાંધેલું કર્મ ભોગવવું જ પડે, તેમાંથી કોઈને માફી નથી, છૂટકારો નથી, તો મિથ્યા એકાન્તવાદ થશે. અપેક્ષાએ બાંધેલું કર્મભોગવવું પડે, પણ અપેક્ષા કઈ લેવાની? નિકાચિત કર્મો ક્ષપકશ્રેણી નહિ માંડેલા જીવોને ઉદયમાં આવે તો અવશ્ય ભોગવવાં પડે છે. કર્મો બે પ્રકારે છે. (૧) નિકાચિત કર્મ અને (૨) અનિકાચિત કર્મ. અનિકાચિત કર્મમાં પુરુષાર્થ દ્વારા પરિવર્તન શક્ય છે, જયારે નિકાચિત કર્મમાં પુરુષાર્થ દ્વારા પરિવર્તન શક્ય નથી અને એ કર્મો ક્ષપકશ્રેણીમાં જ ભોગવ્યા વગર ખપે છે; અને તે સિવાય તો નિકાચિત કર્મો ભોગવ્યા વગર છૂટકો નથી.
સભા:- મહાવીરસ્વામી ભગવાન માટે શું કહેવાશે?
સાહેબજી - પ્રભુ મહાવીરે ક્ષપકશ્રેણી માંડી તે પહેલાં તેમના આત્મા ઉપર અસંખ્ય નિકાચિત કર્મો હતાં અને વગર ભોગવ્યું તે ક્ષપકશ્રેણીમાં આપ્યાં છે. આપણી કર્મવાદની * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * *
અનેકાંતવાદ
| SR No. | 005869 |
| Book Title | Anekantvad |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Yughbhushanvijay |
| Publisher | Gitarth Ganga |
| Publication Year | 2001 |
| Total Pages | 160 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 14 MB |