Page Text
________________
નિર્વિકારિતા આદિ બીજા પણ ઘણા લાભો છે. અહિંસામાં એકાંત નથી, પણ અનેકાન્ત મૂક્યો છે. ભગવાનના શાસ્ત્રનું એક પણ પાનું-પાસું સ્યાદ્વાદ વગર વિચારાય નહિ.
સભા - એક પાટીવાળો છે, તે સામાન ઉપાડીને બીજે મૂકે છે. તે બોજો ઉપાડે છે અને આ તેનો ધંધો છે, તેમાં સાપેક્ષતા કઈ રીતે?
સાહેબજીઃ- ધંધોમાત્રજ કમાવાની સાપેક્ષતા. હવે તેમાં તેણે મજૂરી કરીને પારકી કરી કે પોતાની કરી? તેણે પારકાની મજૂરી કરી છે. પણ તે કઈ અપેક્ષાએ કરી? પૈસાની અપેક્ષાએ કરી તેમ કહી શકાય. હવે વર્તમાનની અપેક્ષાએ મજૂરી કરી, પણ બીજા કાળની અપેક્ષાએ મજૂરી કરી નથી; આમ, બધામાં કાળની અપેક્ષા તો લાગશે જ.
ધારો કે પરોપકારી માણસ હોય તે પાડોશીનું કામ કરી આપશે. માટે તે કામ તેણે બીજા માટે કર્યું છે, તે પણ નિઃસ્વાર્થ ભાવે, કોઈ પણ લાભની આશા વગર, પરોપકારની દૃષ્ટિએ મજૂરી કરી છે; જ્યારે બીજો આ જ કામ પોતાના સ્વાર્થ માટે કરતો હોય, તો તે સ્વાર્થની અપેક્ષાએ મજૂરી કરી ગણાશે. માટે જેવો જેના પરિણામ હશે, તેવો બંધ થશે.
સભા - પણ તેમાં પુણ્યબંધ નથી ? ' .
સાહેબજી:- અમુક અપેક્ષાએ પુણ્યબંધ છે, અમુક અપેક્ષાએ પુણ્યબંધનથી. તેમાં પણ સાપેક્ષતા આવશે. પુણ્ય મુક્તિનું સાધન છે, તેમ પુણ્યને સંસારનું બંધન પણ કહ્યું છે. પરંતુ કઈ રીતે છે, તે સમજવું પડે. તેમાં ભૂમિકા-ભાવ આદિની અપેક્ષા આવશે, પરોપકારની બુદ્ધિથી કરે તેટલા માત્રથી પુણ્ય મુક્તિનું સાધન નથી બનતું. તમને અપેક્ષાનો ઉપાડ થતો જશે, તેમ તર્કો સમજાશે..
જૈનશાસનમાં આચારના ક્ષેત્રમાં પણ સાપેક્ષતા છે જ. અહિંસાની બાબતમાં એક અપેક્ષાએ સાધુને શું કહ્યું? કે જીવમાત્રની રક્ષા કરવાની, અને બીજી બાજુ લાભાલાભનું કારણ હોવાના કારણે નદી પાર કરવા હોડીમાં બેસવાની પણ છૂટ આપી. પ્રભુ મહાવીર ગંગા નદી પાર કરવા હોડીમાં બેઠા, જ્યારે તેમને ઉપસર્ગ થયેલો. પ્રભુતો અહિંસાના હિમાયતી છે, છતાં હિંસા કરી.બધે સાપેક્ષતા છે. હિંસામાત્ર પાપ છે, તે ફકત વ્યવહારથી બોલાય છે; પરંતુ અમુક હિંસા ધર્મનું સાધન બને છે, અમુક હિંસા અધર્મનું સાધન બને છે. સ્વ અને પરના હિતમાં હિંસા જરૂરી હોય ત્યાં પણ તમે અહિંસક બનો તો પાપ લાગે છે. દા.ત. જેમ વ્યવહારમાં સભ્ય તરીકે તમારી ફરજ આવે છે કે, રાતનો સમય છે, તે વખતે રસ્તે જતો કોઈ પુરુષ સદાચારી સ્ત્રીની છેડતી
* * * * * *
* * રોજ
જ #
# # #
*
* * ૩૨
* * * * અનેકાંતવાદ
| SR No. | 005869 |
| Book Title | Anekantvad |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Yughbhushanvijay |
| Publisher | Gitarth Ganga |
| Publication Year | 2001 |
| Total Pages | 160 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 14 MB |