________________
બધી આભાસિક સાપેક્ષતા છે. વર્તમાન આધુનિક વિજ્ઞાનનો સાપેક્ષતાનો સિદ્ધાંત આવી આભાસિક સાપેક્ષતા પર રચાયેલો છે. ઘણાને એવી બુદ્ધિ હોય કે પાંચ લાખ મળી ગયા એટલે જીવનમાં ઘણું થઈ ગયું. જ્યારે બીજાને ૧૫ લાખ ઘણું થયું અને કોઈને કરોડ મળે ત્યારે ઘણું થયું. આમ બધાને પોત-પોતાની સ્વતંત્ર ગણતરી છે. માટે તેઓ સૌ સૌની અપેક્ષાએ સાચા છે. પણ આવી આભાસિક અપેક્ષાને જૈન દર્શનમાં સ્થાન નથી.
જૈન દર્શનને વાસ્તવિકતા-સત્ય સાથે સંબંધ છે. માટે જે સાપેક્ષતાને વાસ્તવિકતા સાથે સંબંધ નથી, તેને મિથ્યા-સાપેક્ષતા કહી છે. નહિતર એકની અપેક્ષાએ આ સારું, બીજાની અપેક્ષાએ બીજું સારું, જયારે ત્રીજાની અપેક્ષાએ ત્રીજું સારું, તો આ બધામાં હકીકત શું? આમાં જે વસ્તુ જોનારે જેવી કહી તેવી જ હકીકત હોય તો પછી બધા જ સાચા કહેવાશે. તો પછી ગાંડો માણસ પણ પોતાની અપેક્ષાએ સાચો કહેવાશે. કારણ ગાંડો પણ પોતાની જાતને ડાહ્યો માને છે અને એટલા માત્રથી તેનું ગાંડપણ કાંઈ ચાલ્યું જતું નથી. વાસ્તવિકતા સાથે વિરોધ થાય તેવી વાતો જૈનદર્શનને મંજૂર થતી નથી. સત્યનો નક્કર આધાર આ સ્યાદ્વાદ છે. તેથી જ સૃષ્ટિનાં પૂર્ણ સત્યોને સમજવા સ્યાદ્વાદ બતાવ્યો છે.
પરંત વૈજ્ઞાનિક ક્ષેત્રે આભાસિક સાપેક્ષતા છે, વિશ્વ કેવું છે? વિજ્ઞાનના ક્ષેત્રમાં તેની રચનાનો જ પ્રશ્ન છે. સૂર્ય-ચંદ્ર બે છે કે એક છે? સૂર્ય-ચંદ્ર જંબૂઢીપમાં બે છે, પણ તેની બહાર તો અસંખ્ય છે. પૃથ્વી ગોળ છે, ફરે છે, આ બાબતમાં પણ ઘણા વિવાદો છે. પૃથ્વીની ગતિ એકધારી હોય તો અંદર બેઠેલાને આંચકો ન આવે. જેમ સુપર ફાસ્ટ ટ્રેનમાં બેઠેલાને લાગે નહીં કે ટ્રેન ચાલુ છે, કેમ કે તેની ગતિ એકસરખી ચાલુ છે. પરંતુ જો જરાપણ ગતિમાં વધઘટ થાય તો આંચકો આવે જ, Velocityમાં Acceleration (ગતિ પ્રવેગ) થાય એટલે કે (આંચકો) આવે જ. તેઓ પૃથ્વીની ગતિમાં વધઘટ માને છે. પૃથ્વી સર્કલમાં નહિ પણ લંબગોળ ફરે છે, અમુક એરિયામાં ગતિ વધે અને અમુક એરિયામાં ગતિ ઘટે, તેથી આમાં જર્ક આવે જ. પણ હજુ સુધીમાં પૃથ્વીના Accelerationથી પેદા થતા જર્ક દુનિયાની કોઈપણ પ્રયોગશાળામાં નોંધાયા નથી, જે બહુ આશ્ચર્યકારી છે. વિજ્ઞાનની વાતોમાં પૂર્ણ સત્ય નથી.વિજ્ઞાનના ક્ષેત્રમાં પણ રાજકારણ અને વેપારી તત્ત્વ ઘણું ઘૂસી ગયું છે. રાજકારણ સાચી વાતોને બહાર આવવા ન દે, અને વેપારી તત્ત્વ પોતાનો સ્વાર્થ સધાય તે રીતે જ સંશોધન કરે. માટે આ બધા ક્ષેત્રમાં તત્ત્વજિજ્ઞાસાથી પ્રવૃત્તિ થાય જ નહીં. વળી તે ક્ષેત્રમાં કલ્પના, મતભેદોનો પણ પાર નથી. છતાં આજે પુરવાર કરશે અને કાલે જ આઉટડેટેડ કહેશે. આવી માન્યતાઓ સ્વીકારી લેવી વાજબી નથી.
નક જ
આ જોક
&
ક
ક
જ છે
કે આ
જ જોર જોર જ
ક સ મ
ર ક ક
, R & & # # &
અનેકાંતવાદ
૨૬