Anekantvad

SR No.: 005869
Original Sutra Author: N/A
Author: Yughbhushanvijay
Publisher: Gitarth Ganga
Publication Year: 2001
Total Pages: 160
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 14 MB

Page 124

તાંતણાનાં રજકણો મેલમાં ગયાં? ના, એ તો એકબીજાની ખાલી નજીક આવ્યાં છે. પડખે આવ્યાં છે. તો પછી તમને ભ્રમ થયો કે કપડું મેલું છે. ખરેખર તો મેલ અને કપડું બન્ને જુદાં છે. જો જુદાં ન હોય અને એક થઈ ગયાં હોય તો ઘણી મહેનત કરશો, સાબુ લગાડશો તો પણ જુદાં નહિ થાય.
તેમ કર્મનાં રજકણો આત્મામાં ગયાં નથી, ખાલી બાજુમાં આવીને રહ્યાં છે, સહઅવસ્થાન છે, એકબીજાથી જુદાં જ છે, ફક્ત નજીક આવીને રહ્યાં છે, કાંઈ આત્માને ચોંટ્યાં નથી; માટે કર્મબંધનનો સવાલ જ નથી. નિશ્ચયનયની વાત પણ સાચી છે. કર્મ જો આત્માને મૂળથી ચોંટી ગયું હોય તો લાખ ઉપાય પણ છૂટે નહિ. માટે ડગલે ને પગલે સ્યાદ્વાદ આવશે.
હવે જો આત્મા એકાન્ત કર્મને પરતંત્ર છે એમ માનો, તો સાધનાની જરૂર નથી; અને એકાન્ત આત્માને સ્વતંત્ર માનો, તો પણ સાધનાની જરૂર નથી.
અહીં એકાન્તવાદીને પૂછીએ કે આત્મા એકાન્ત કર્મને પરતંત્ર છે? તો ધર્મઆરાધનાની નિરર્થકતા છે, અને એકાન્ત સ્વતંત્ર બોલો તો પણ ધર્મઆરાધનાની ઉપયોગિતા નથી. માટે એકાન્ત માનનારને સાધનાની જરૂર રહેતી નથી. તેથી અપેક્ષાએ સ્વતંત્ર છે, અપેક્ષાએ પરતંત્ર છે, એવો અનેકાન્તવાદ લેવો જ પડશે. નહિતર પાયા વિનાના મિનારા ચણવાની વાતો થશે; જે મૂર્ખાઓની વાતો કહેવાશે.
જો આત્મા સ્વભાવથી જ કર્મને પરતંત્ર હોય તો તેને છૂટવાની ચિંતા નિરર્થક છે અને જો આત્મા એકાંતે સ્વતંત્ર હોય તો પણ છૂટવાની ચિંતા કરવાની જરૂર નથી. માટે અપેક્ષાએ બોલવું પડે.
સભા - ધર્મનું અસ્તિત્વ હોય ત્યાં કર્મ શું કરી શકે?
:
સાહેબજી:-પૂર્ણધર્મનું અસ્તિત્વ કે આંશિક ધર્મનું અસ્તિત્વ? જયાં પૂર્ણધર્મનું અસ્તિત્વ છે ત્યાં તો કર્મની મજાલ નથી કે કાંઈ અસર પહોંચાડી શકે. પણ તે તો મોક્ષમાં જ છે. અહીંયાં તો આંશિક ધર્મ જ છે. માટે તેટલા પ્રમાણમાં કર્મની અસર પણ છે. અહીં પૂર્ણ શબ્દ લગાડવા પણ અપેક્ષા જોઈશે.
જૈનશાસનમાં જેટલા આચાર-આદર્શો છે તેનો પાયો સ્યાદ્વાદ સિદ્ધાંત છે. જેમ જીવનમાં આદર્શ તરીકે હિંસા છોડી અહિંસક બનવું જોઈએ, ક્ષમાશીલ બની ક્રોધનો ત્યાગ ક્રરવો જોઈએ. એટલે ક્ષમા અને અહિંસાને આદર્શ તરીકે બતાવ્યા.
*
*
* *
*
* *
*
* *
* *
* *
* *
* *
*
*
*
* * *
* ૧૧૮
* * અનેકાંતવાદ