Page Text
________________
તેમ નથી. જેમ કે ઇન્દ્રસામાનિક સંગમદેવે પ્રભુને ઘોર ઉપસર્ગ કર્યા છતાં પ્રભુને લગીરે દુઃખ ન થયું. કેમ ન થયું? કારણ કે તેમને દુઃખ જોઈતું ન હતું અને તમને દુઃખ જોઈએ છે.
જેમ સવારથી સાંજ સુધી બિલાડી ઉંદરને તાકીને બેઠી હોય, તેમ તમે સંસારમાં દુઃખનાં નિમિત્તોને તાકીને બેઠા હો છો. જરાક કોઈ અણગમતું બોલે, ગાળ આપે, અપમાન કરે તે બધું કેટલું યાદ રાખો છો ? વર્ષો સુધી કોઈએ કરેલું અપમાન ભૂલશો નહીં; જ્યારે જીવનમાં કેટલાએ તમને આદર આપ્યો, સાચવ્યા, તે તમને યાદ રહે છે? ના, તમારાં ધર્મપત્ની સાથે તમારું ધાર્યું ન થયું, તમારી માંગ પ્રમાણે તેણે કર્યું નહિ કે બે કડવાં વેણ કહ્યાં, તો તે તમે કેવું યાદ રાખો છો? પણ તેણે તમને જિંદગીમાં કેવી રીતે સાચવ્યા, આજ દિવસ સુધી શું શું તમારી સરભરા કરી, તે તમે યાદ નથી રાખતા. તેને તમે ફરજ માનો છો. તમે દુઃખ પહેલાં યાદ કરો છો, તેને જ પકડી રાખો છો, તેને જ વાગોળો છો, અને તેનો સંગ્રહ કરો છો; એટલે કે દુઃખનાં જ નિમિત્તોને ઝીલો છો. આ બધી તો આત્માની વિકૃતિ છે. આત્માની આ અજ્ઞાનદશાની વિકૃતિથી જીવ દુઃખી થાય છે.
તમે નિમિત્તને જ મહત્ત્વ આપો છો તેના કરતાં જાતને મહત્ત્વ આપો. નિમિત્તો તો ગૌણ છે. જાતનું ઘડતર કર્યું હશે તો દુનિયા આખી તમને દુઃખી કે સુખી નહિ કરી શકે. કોઈની. તાકાત નથી કે તમને માનસિક પીડા આપી શકે. માટે જ ભગવાન અંદરથી પૂર્ણ સુખને પામ્યા. કારણ કે તેઓ દુઃખ લેવા તૈયાર જ નહોતા, જ્યારે આપણને તો દુ:ખજ લેવું છે, સુખ જોઈતું નથી. જેમ કોઈ કહે “મારે દાઝવું નથી અને આગમાં હાથ નાંખ્યા કરે” તો તેને મૂર્મો કે જૂઠાબોલો જ કહેવો પડે. જેમ કોઈ કહે, બફારો થાય છે એટલે હુંઠંડક માટે તડકામાં કે આગની ભઠ્ઠી પાસે બેસું, તો તેને તમે શું કહેશો? અને તેના આવા વર્તનથી શું નક્કી થાય? તે વાસ્તવિકમાં ઠંડક કે શીતળતાનો ઇચ્છુક નથી. તમે જ તમારા વર્તનથી શું પુરવાર કરો છો? શું ઇચ્છો છો? તમારું વલણ કઈ બાજુનું છે? આખા દિવસમાં દુઃખનું જેટલીવાર નિમિત્ત મળે તેટલીવાર તેને ગ્રહણ કર્યા કરો છો; માટે જ તમે સુખના ઇચ્છુક નથી, પણ દુઃખના રસિયા છો. નિશ્ચયનયથી સુખ-દુઃખ એ આંતરિક ભાવ છે; તે ચેતનની અનુભૂતિનો જ ઇજારો છે. તમે સારા નિમિત્તની અસરલેશો તો સુખ અનાયાસે મળવાનું જ છે; પરંતુ તમે જીવનમાં ક્રોધનું નિમિત્ત પકડો છો અને ક્ષમાના નિમિત્તને અવગણો છો, માટે તમે પણ તડકાના રસિયા છો અને છાંયડાના રસિયા નથી તેમ કહી શકાય. તેથી તમારા કલ્યાણ કે અકલ્યાણમાં તમે જ જવાબદાર છો, તેમાં તમારી પ્રકૃતિ જ કારણ છે. ચારે ગતિમાં નવ્વાણું ટકા જીવોને પ્રકૃતિની જ વિકૃતિ છે. જેમ ઘરમાં બધું વ્યવસ્થિત હોય, છતાં છાપામાં કોઈ વસ્તુ સાથે સંબંધ ન હોય, તે વાંચીને તમને કેટલું ટેન્શન ઊભું થાય છે? આવી પ્રકૃતિવાળો સુખી થઈ શકે ખરો?
* * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * ૧00
અનેકાંતવાદ
| SR No. | 005869 |
| Book Title | Anekantvad |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Yughbhushanvijay |
| Publisher | Gitarth Ganga |
| Publication Year | 2001 |
| Total Pages | 160 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 14 MB |