Page Text
________________
આચાર્યો આદિએ કર્યું છે. લખનારાએ પોતાની વાત કરી છે કે જ્ઞાનીઓએ કહેલી વાત કરી છે, તેની પરીક્ષા કરી શકાય છે. લખનારા પ્રામાણિક હતા તેનો પુરાવો એ છે કે તેમને જેટલું યાદ હતું તે લખ્યું છે, અને તેઓને જ્યાં વિસ્મૃતિ થઈ ત્યાં “તત્ત્વ કેવલીગમ્ય” લખ્યું છે. માટે આ જ તત્ત્વ છે, આ જ પરંપરાથી સાંભળવા મળ્યું છે, તેને જ સત્ય તરીકે સ્વીકારી લો એવો કોઈ આગ્રહ રાખ્યા વગર, જ્યાં તેઓ વચન નક્કી ન કરી શક્યા ત્યાં પ્રમાણિકતાથી લખ્યું કે તત્ત્વ કેવલીગમ્ય.” આ પ્રમાણિકતાની પરાકાષ્ઠા છે ને ! માટે ખોટી શંકા-કુશંકાઓ કર્યા વગર શાસ્ત્રો માટે તટસ્થ અભિપ્રાય બાંધો.
સભા - કેવળીને કેવળી જ ઓળખી શકે ?
સાહેબજી:-કેવળીને કેવળીજઓળખી શકે તેમજો એકાંત હોયતો, કેવળીજપૂર્ણ રીતે ભગવાનને ઓળખી શકે, અને પહેલાં ભગવાનને જે ઓળખીને સાધના કરે તે જ ક્વલી બની શકે. એટલે આ તો વિરોધાભાસ ઊભો થયો. તેથી અહીંયાં પણ અનેકાંતવાદબ્લાવવો પડશે. કેવળજ્ઞાની અને શ્રુતજ્ઞાની સરખા નથી. શ્રુતજ્ઞાનીમાં અનંતુ અજ્ઞાન છે, છતાં તે કેવળીને શ્રુતજ્ઞાનથી ઓળખી શકે છે. હા, સંપૂર્ણ રીતે કેવળીને કેવળી ઓળખી શકે, પૂર્ણજ્ઞાનીનેં સ્વયં જે પૂર્ણ હોય તે જ પૂર્ણપણે ઓળખી શકે છે; શ્રુતકેવળી પણ પૂર્ણ રીતે ઓળખી શકે, પરંતુ આંશિક રીતે પૂર્ણ જ્ઞાનીને ઓળખી શકાય છે, પૂર્ણજ્ઞાનીનાં વચન પામી શકાય છે, માટે અપેક્ષા જોઈશે.
- તેથી અપેક્ષાએ પ્રભુને ન ઓળખી શકીએ તે બરાબર. અપેક્ષાએ શ્રુતજ્ઞાની અને કેવળજ્ઞાની સરખા છે. ૧૪પૂર્વધર ઉપદેશ આપતા હોય અને કેવળી ઉપદેશ આપતા હોય, તો બેઉની વાણીમાં શક્તિ સરખી હોય છે. તેથી નક્કી ન કરી શકાય કે આ ૧૪ પૂર્વધર છે કે કેવળી છે. બેઉ તમારા મનના ભાવ જાણીને કહી આપે છે, પૂર્વભવ-પરભવ બંને કહી આપી શકે છે. અહીંયાં શ્રતના બળથી ઉપદેશ આપવાની અપેક્ષાએ બેઉ સરખા; પણ જ્ઞાનની અપેક્ષાએ જમીન-આસમાનનો તફાવત આવશે. માટે બધે અનેકાંતવાદ આવ્યો.
પૂ. આનંદઘનજીએ ગાયું કે “હે પ્રભુ! સામાન્યથી પણ આપનું દર્શન દુર્લભ છે, તો પૂર્ણદર્શનની વાત જ ક્યાં કરવી? એ તો તમારા જેવો જે થાય તે જ આપનાં દર્શન પૂર્ણતાથી કરી શકે. જે મિથ્યાત્વમોહનીયમાં ઘેરાયેલો છે તે સામાન્યથી પણ આપનાં દર્શન ક્યાંથી કરી શકે? જેમ આંધળો માણસ સૂર્યનું વર્ણન ન કરી શકે અને આંખવાળો પણ સંપૂર્ણ રીતે સૂર્યનું વર્ણન ન કરી શકે, એના માટે તો સૂર્ય પાસે જ જવું પડે. માટે મિથ્યાત્વી ક્યાંથી આપનાં દર્શન કરી શકે? સમકિત આવ્યા પછી જ અંશથી પણ પ્રભુદર્શન કરી શકે છે અને પૂર્ણ રીતે તો આપનાં દર્શન કરવા આપના જેવા જ થવું પડે.” જ જ ર ક જ ર જ સ જ સ જ ક જ ક ક ક ક ક મ ક જ
* * * * * ૬
અનેકાંતવાદ
| SR No. | 005869 |
| Book Title | Anekantvad |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Yughbhushanvijay |
| Publisher | Gitarth Ganga |
| Publication Year | 2001 |
| Total Pages | 160 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 14 MB |