________________
અનેકાંત એ વૈભવ છે જ્યારે સમ્યગ્ એકાન્ત એ મહાસત્તા છે. સ્વભાવ દશા છે. મનુષ્યભવમાં પુણ્યના ઉદયથી મળેલા મન-વચન-કાયા સ્વરૂપ ત્રણે યોગોનો તેમજ બાહ્ય સાધનનો વિવેકપૂર્વક સદુપયોગ કરવાનો છે તેના દ્વારા મતિજ્ઞાનના ઉપયોગમાંથી વિકારીભાવો દૂર કરી પોતાનું પૂર્ણ સ્વરૂપ પ્રાપ્ત કરી સ્યામાંથી અસ્યાદ્ બનવાનું છે એટલે કે પોતાના ઉપર જે પુદ્ગલની ભાત પડી છે તેને કાઢી નાંખી વિતરાગ બની પરમાત્માની જાતના બનવાનું છે.
જૈન શાસને બતાવેલા અસંખ્ય યોગોમાંથી ભક્તિ-બહુમાનનો યોગ એ તરવા
માટેનો શ્રેષ્ઠ યોગ છે. સરળ યોગ છે અને શોર્ટકટ પણ છે જેમાં જીવે પોતાની બુદ્ધિના દ્વાર ઉપર ખંભાતી તાળુ મારી દઈ પરમાત્માને સર્વેસર્વા સમર્પિત થઈ જવાનું છે. બહુમાન અને સમર્પણભાવની સાધના એ ભક્તિમાર્ગના પ્રાણ છે. આ ભક્તિમાર્ગે આગળ વધવા માટે જૈન-જૈનેતર આમ્નાયમાં અનેક મહાપુરુષોએ અનેક અનેક સ્તોત્રો, સ્તુતિઓ, સ્તવનોની રચના કરી છે તે દરેક રચનાઓમાં આચાર્યદેવશ્રી સિદ્ધસેન દિવાકરસૂરિજી વિરચિત વર્ધમાન શક્રસ્તવ એ શિરમોરપણાને પામે છે.
જેમાં અગિયાર આલાવા છે અને ૨૭૩ વિશેષણોથી પરમાત્માની જુદા જુદા પ્રકારે સ્તવના કરવામાં આવી છે. જેમાં ઉપમાવાચક, સ્વરૂપવાચક, ઉપકારીવાચક વિશેષણોથી પ્રભુને સ્તવ્યા છે અને એક જ વાત બતાવવામાં આવી છે કે જો પ્રભુ છે તો જ બધું છે જો પ્રભુ નથી તો કાંઈજ નથી. પ્રભુજી સર્વેસર્વા છે.
સિદ્ધસેન દિવાકરસૂરિજીની અસાધારણ વિદ્વત્તાને કારણે તે પછીના આચાર્યોએ તેમની પ્રતિભાને આગળ કરીને પોતાની ગૌણતા બતાવી છે તે તેમની લઘુતા છે. અયોગ વ્યવચ્છેદ દ્વાત્રિંશિકામાં કલિકાલ સર્વજ્ઞ હેમચંદ્રાચાર્ય તેમના માટે લખે છે કે
क्व सिद्धसेनस्तुतयो महार्था, अशिक्षितालापकला क्व चैषा ।
ગંભીર અર્થવાળી શ્રી સિદ્ધસેન દિવાકરસૂરિની સ્તુતિઓ કયા અને અભ્યાસ વિનાની બોલવાની મારી આ કળા ક્યાં ?
તેમજ શબ્દાનુશાસનમાં ‘અનુસિદ્ધસેન વય:' કહીને તેમની સ્તુતિ કરી છે.
વળી ઉપાધ્યાયજી મહારાજે સમકિતના ૬૭ બોલની સજ્ઝાયમાં ‘સિદ્ધસેન પરે રાજી રીઝવે, અઠ્ઠમ વર કવિ તેહ' કહીને આઠ પ્રભાવકમાંના એક પ્રભાવક તરીકે તેમની સ્તુતિ કરી છે.
૧૮