________________
વર્ધમાન શકસ્તવ એટલે મહાસાગરના મોતી
જૈન શાસનમાં જ્ઞાની ભગવંતોએ ક્ષપકશ્રેણી દ્વારા મોક્ષની પ્રાપ્તિ માટેના અસંખ્ય યોગો બતાવ્યા છે. અન્ય દર્શનકારોએ મોક્ષની પ્રાપ્તિ માટે એક એક યોગ બતાવ્યો છે જેમ કે સાંખ્ય, વેદાંત વગેરેએ જ્ઞાનથી જ મોક્ષની પ્રાપ્તિ માની. તો વલ્લભાચાર્ય, રામાનુજ વગેરેએ ભક્તિમાર્ગને જ આગળ કરીને મોક્ષની પ્રાપ્તિ બતાવી. તો વળી બીજા કોઈએ ક્રિયાથી મોક્ષ, કોઈકે વિનયથી, કોઈકે તપથી, કોઈકે ત્યાગથી મોક્ષની પ્રાપ્તિ માની.
આમ અન્યદર્શનકારોએ બતાવેલ તે તે યોગ એ મોક્ષની પ્રાપ્તિ માટેનો કેડી માર્ગ છે જયારે જૈનદર્શન એ વિતરાગ સર્વજ્ઞ પ્રણિત વિતરાગ વિજ્ઞાન સ્વરૂપ હોવાથી તેણે જે જે માર્ગથી વિતરાગત્વ પ્રાપ્ત થાય તે બધાજ માર્ગોને મોક્ષની પ્રાપ્તિના કારણ તરીકે સ્વીકાર્યા. જૈન દર્શન એક જ વાત કહે છે કે યોગ ગમે તે પકડો, તમને તેમાં સ્વરૂપનો રસ પરાકાષ્ઠાએ રેડતાં આવડે તો ક્ષપકશ્રેણી માંડી શકાય છે. તે માટે જ્ઞાતિ, જાતિ, વેષ, લિંગ, સંપ્રદાય તેમજ ક્રિયાના ભેદો આડે આવતા નથી. વિતરાગતાને પામવાની તીવ્ર અભિલાષા પ્રચંડ તલસાટવાળો કોઈપણ સંજ્ઞી પંચેન્દ્રિય મનુષ્ય સાધના અને ઉપાસનામાં પોતાનું પ્રચંડ વિર્ય ફોરવીને અધ્યાત્મના માર્ગે આગળ વધી તેના અંતિમ શિખરને સાધી શકે છે. એટલા જ માટે થઈને જૈન શ્વેતાંબર આમ્નાયમાં પંદર-પંદર લિંગે મોક્ષની પ્રાપ્તિ બતાવી છે અને તેના દ્વારા જૈનદર્શનની વિશાળતા, ઉદારતા, મૌલિકતા, સર્વગ્રાહિતા, સમન્વયવાદિતા, અનેકાન્તતાને ઉદ્યોતિત કરી છે. સંકુચિતતા, ક્ષુદ્રતા, તુચ્છતા, સ્વાર્થતા, ચંચળતા, ચપળતા, મલિનઆશયતા, એકાંતઆગ્રહ, પકડ, ખેંચતાણ, મારામારી, બોલાચાલી, હુંસાતુંસી, નિંદા, કુથલી, વૈર, વિરોધ, ખંડન, વાદ, વિવાદ, જલ્પ, વિતંડા, અસંસ્કાર, મમત્વ, મિથ્યાભિમાન, માયા, પ્રપંચ, દગા, ફટકા, વિશ્વાસઘાત, પ્રવચન હીલના વગેરેને આ શાસન એકાંતે વજર્ય ગણે છે. આ બધામાંથી એકપણ તત્ત્વ હોતે છતે અધ્યાત્મના પહેલા પગથિયે પણ જીવ આવી શકતો નથી.