________________
શ્રી દશવૈકાલિક વાચબા - ૧૩
બાલજીવોને અત્યંત આવશ્યક આ શ્રી દશવૈકાલિક સુત્ર છે. પોતે ધૃતિ ગુણમાં સ્થિર હોય, સંયમની મર્યાદામાં એકચ્યલ હોય તો બીજા પડતાં આત્માને પણ બચાવી શકે. રાજીમતીએ ધૃતિનું બળ કેળવેલું હતું. તેથી તેઓએ રહનેમીને માર્મિક-વચન દ્વારા-ટકોર દ્વારા સ્થિર કર્યા.
અંકુશ હાથીને કેવી રીતે કંટ્રોલમાં લાવે છે? એ બતાવે છે. નિમિત્ત એ ઉપાદાન સહકાર આપે. કુંભાર-ચાક વિગેરે નિમિત્ત કારણ મુખ્ય વસ્તુ શું છે? માટી, ઉપાદાન કારણ માટી છે. બધું હોવા છતા માટી ન હોય તો ઘડો ન થાય. નિમિત્તથી ઉપાદાન ઉદ્ભૂત થાય. ઉદયમાં, ક્ષયમાં, ક્ષયોપશમમાં નિર્જરામાં, દ્રવ્ય-ક્ષેત્ર-કાળ-ભાવ ભવ નિમિત્ત બને છે.
સવા લાખ શ્લોકના રચયિતા વ્યાસે કહ્યું છે કે - પોતાની માતા, બહેન, પુત્રી સાથે પણ એકાંતમાં બેસવું નહી...! નિમિત્ત આપણને ક્યારે પલટાવે એ ખબર નથી. ઈન્દ્રિયોનો સમુહ બળવાન છે. મહાભારતના રચયિતા વ્યાસ મુનિ આ શ્લોક રચીને નહાવા-ધોવાં વિગેરે કાર્ય કરવા ગયા. ત્યાં “પલાસદ' મળવા આવ્યા. નૈષ્ટિક બ્રહ્મચારી કૃત્રિમ ભગવાનના અંશ તરીકે વ્યાસ મુનિને માનતા. નહાવા ગયેલા એથી મળ્યા નહીં. પલાસદ મુનિ બેઠા પોથી જોઈ. છેલ્લો શ્લોક વાંચ્યો. પેલું, બીજું, ત્રીજું પાદ ગમ્યું. પણ પંડીતે શ્રી દશવૈકાલિક વાચના - ૧
૬૯)
