________________
ઉઠમણું આવે છે. આવશ્યક ક્રિયાનો અપલાપ કરીને બીજી કોઇપણ ક્રિયાની કિંમત..... શાસનમાં નથી. છ આવશ્યક કરનારમાં જ મોહનીયના પડદા ક્ષીણ કરવાની શક્તિ રહેલી છે. એમ કેવલજ્ઞાની ભગવંતે જ્ઞાનમાં જોયું છે.
ઉત્થાપન ઉઠમણું, પરમાત્માના શાસનની વિરાધના કરીને આવશ્યક ક્રિયાનો અપલાપ કરીને કોઇપણ ક્રિયા ન થાય. આવશ્યક ક્રિયામાં જ બધો સમાવેશ થાય છે. આવશ્યક ક્રિયા માટે બીજા કોઈ જ્ઞાનની કાંઇ જરૂર નથી. માત્ર સામાચારીનું જ્ઞાન મેળવવાની જ જરૂર છે.
=
આજે ધ્યાનના નામે આવશ્યક ક્રિયાનો ધક્કો લાગે તેથી સમાચારીનો અપલાપ થાય છે. જયણા, પાંચ મહાવ્રતનું પાલન, આવશ્યક ક્રિયા, ચરણસિત્તરી - કરણસિત્તરીનું પાલન..... વિકથાનો ત્યાગ, ભક્તિ-વિનય, વૈયાવચ્ચ આ સર્વ ધર્મના પાયામાં બેઠેલા છે. એના વિના મોક્ષ ન જ પામે. માત્ર ધ્યાનમાં ઉત્તરી જવાથી શાસનના ધોરી માર્ગને ફટકો લાગે છે જ્ઞાનીના આશયને આપણે પારખી ન શકીએ. આરીસા ભુવનમાં કેવલ પામનાર - પૂર્વ - સમાચારીનું કેવું દ્રઢ પાલન કર્યું હતું. ત્યારે ધ્યાન કરવા નહોતા બેઠા. પલાઠીવાળીને બેસવું અને આવશ્યક ન કરવું એમ માનનાર આરાધનું નથી જ....!
-
" नाणं च दंसणं चेव વૃત્તિ ચ તવો તદ્દા......' આ છ લક્ષણો બધામાં હોવા જોઇએ. લક્ષણ = જે બધામાં ઘટી શકે. જેમકે ગાયનું લક્ષણ ‘સાસ્ના' (ગોદડી) તે દરેક ગાયોને હોય જ. એમ છ લક્ષણ જીવમાત્રને ઘટે તો જ જીવ કહેવાય. નાણ-દર્શન-ચારિત્ર-વીર્ય ચાર લક્ષણો સહેલાઇથી ઘટી શકે. પણ ચારિત્ર અને તપ શી રીતે ઘટી શકે ? એકેન્દ્રિયને ચારિત્ર કયું હોય ? કેવી રીતે હોય ? આજે તો ભણાય છે પણ ઉહાપોહ કરવાની શક્તિ જ નથી. ચારિત્રની વ્યાખ્યા સમજવા જેવી છે. આત્મપ્રદેશમાં રમણતા બે પ્રકારે - (૧) સ્વરૂપ (૨) વિરૂપ. આત્મપ્રદેશના સ્વરૂપમાં સ્થિરતા તે સ્વરૂપ
શ્રી દશવૈકાલિક વાચના - ૫૭
૩૪૯
—
