________________
પહોંચ્યા પછી પ્રાણી માત્ર સાથે એક તુલ્ય ભાવ થવો જ જોઈએ. આપણા ઘરમાં કઈ માંદો થાય તો તેને સાજો કરવા માટે અનેક પ્રકારે પ્રયત્ન ક્યારે આ સાજો થાય.
અનંતકાળના સંસારમાં ભટકતા-ભટકતા કયો જીવ બાકી છે કે જેની સાથે આપણા અનંતીવાર સંયોગ સંબંધ ન થયા હોય તો ગત જનમના ભાઈ-માતા-પિતા-ભાભી, બહેનોના આદિના સંબંધને આપણે યાદ કરતાં જ નથી તે અજ્ઞાનતા.....! પણ જો મમતા પ્રેમ કરવો હોય તો છુટ છે. એમ તો મમતા-પ્રેમ કરવા જેવો નથી જ પણ જો કર્યા વગર રહેવાતું ન હોય તો બધા જીવો પ્રત્યે કરો. કોઈ મારો શત્રુ નથી. બધા મારા ગત ભવના સંબંધી છે. એથી રાગ-દ્વેષની સંપત્તિ નાશ પામે.
જીવને બચાવવાની જયણા હોય તો તેના ફલ તરીકે સંચમ આવ્યા વગર રહે જ નહીં ભલે આ જીવો આજે એકેન્દ્રિય, બેઈન્દ્રિય, તેઈન્દ્રિય, ચઉરિન્દ્રિય તિર્યંચ વિગેરે છે પણ ગતભવે મારા સગા સંબંધી હતા એવું જ્ઞાન થયા પછી સંયમની ભૂમિકાનો વિકાસ થાય તો સર્વ જીવો ઉપર મમતા પ્રેમ કેળવી શકાય. - તત્ અને સંયમ એકાંતે ઉપાદેય તરીકે હોઈ શકે. જ્ઞાની ભગવંતની વસ્તુના નિરૂપણમાં સ્યાદ્વાદ હોઈ શકે પણ તેના સ્વરૂપમાં એકાંતવાદ ખરો.. અગ્નિ-ગરમ પાણી ઠંડુ એમાં અગ્નિ ઠંડુ પાણી ગરમ એમ પ્રતિપાદન કરી ન શકાય. પણ વિચાર કરતા કહેવાય કે પાણી અમુક સંસ્કારથી ગરમ અગ્નિ અમુક સમયે ઠંડી નિરૂપણ=વ્યાખ્યા-વિવેચન.
કેવલી ભગવંત સમવસરણમાં દેશના ફરમાવી ત્યારે જગતનું સ્વરૂપ નિહાળ્યું તો દેખાયું કે દુનિયામાં પુગલોની રમત છે. વસ્તુના સ્વરૂપમાં એકાંત મિથ્યાત્વ નથી. વસ્તુના સ્વરૂપને સમજાવવા માટે કોઈ વાતનો ઉપયોગ કરે તો સ્યાદ્વાદ. તેમ સંયમ એકાંત ઉપાદેય છે. શ્રી દશવૈકાલિક વાળના - ૪
૨૫)
