________________
શ્રી કુંથુનાથજી
668
તું યુદ્ધ કરીશ અને વિજેતા થઇશ તો કાળ વિજેતા બનીશ અને પરમાત્મા થઈશ. જ્યારે બહારના સાથે યુદ્ધ કરીશ અને વિજેતા બનીશ તો ક્ષેત્ર વિજેતા થઇશ. તેનાથી બહુબહુ તો ચક્રવર્તી થઇશ પણ પછી નરકાદિમાં સુભુમ અને બ્રહ્મદત્તની જેમ ભટકવું પડશે. માટે આંતર શત્રુઓ સાથે જ યુદ્ધ કરવા યોગ્ય છે. બહારના સાથે સંઘર્ષ ન કરીએ તો દુર્ગતિ ટળે, સદ્ગતિ મળે પણ આંતર શત્રુ સાથે સંઘર્ષ કરીએ તો, અંતરંગ અરિઓને હણીએ તો, અરિહંતમાંથી અરિહન્ન થઇએ અને તો આપણને મુક્તિ મળે. યુગલિકોને બાહ્ય સંઘર્ષ કરતા આવડતો નથી તો મરીને દેવલોકમાં જાય છે જ્યારે પ્રભુ મહાવીરે પળે પળે આંતર સંઘર્ષ કર્યો તો મુક્તિમાં ગયા.
જ્યારે ભરતે પોતાના ૯૮ ભાઇઓ ઉપર દૂત મોકલી પોતાની આજ્ઞા સ્વીકારવા જણાવ્યું, ત્યારે તે ભરતના ૯૮ ભાઈઓ પોતાના પિતા ઋષભદેવ પ્રભુ પાસે ગયા અને ભરતની અન્યાયી માંગણી સામે અમારે શું કરવું ? એમ પૂછ્યું, ત્યારે પ્રભુએ પણ યુદ્ધ કરવા માટે જણાવ્યું છે પણ સાથે કહ્યું કે યુદ્ધ તો શત્રુ સાથે કરાય અને ભરત એ કાંઇ તમારો શત્રુ નથી. શત્રુ તો તમારા કર્મ છે. તમારું અજ્ઞાન તમને ભરતને શત્રુ દેખાડે છે. એમ કહી ઉપદેશ આપ્યો તો ૯૮ પુત્રોએ ચારિત્ર સ્વીકાર્યું. કર્મ શત્રુઓને પરાસ્ત કરવા માટેનો જંગ ખેલ્યો અને તે જ ભવમાં મુક્તિએ ગયા.' મોહને હણીને મોહન થયા !
રણક્ષેત્રમાં એકલા હાથે દશ-દશ લાખ ધુરંધર મહારથી એવા યોદ્ધાઓને જીતનારો ખરેખરો વિજેતા નથી પણ પોતાના મનને જીતનારો એ જ ખરો વિજેતા છે. આ વાણી ઉત્તરાધ્યયન સૂત્રની છે. રણક્ષેત્રમાં અનેકોને હંફાવનારા પણ મનને અંકુશમાં લઈ શકતા નથી. યુદ્ધની ભૂમિ
મોક્ષમાર્ગે સાત નય આત્મભાવ માટેનું સાધન છે. જ્યારે સંસારમાર્ગે સાત નય વિયાર માટેનું સાઘન છે.
